Een vraag die ik regelmatig binnen krijg op de mail is: wat is het verschil tussen wissel en gelijkstroom en welke van de twee moet ik kiezen ?

In dit artikel zal ik beide vragen beantwoorden door beide systemen en de verschillen, voor en nadelen te bespreken zodat je zelf kunt kiezen welke van de twee het beste voor jou is.

Nu is deze vraag allereerst alleen relevant voor H0, aangezien dit de enige schaal is waarbinnen je keuze hebt tussen het zogenaamde tweerail gelijkstroom systeem of het drierail wisselstroom systeem.

wissel-gelijkstroom

Gelijkstroom

Bij het tweerail systeem wordt het motortje in de locomotief gevoed met gelijkstroom, deze gelijkstroom bereikt het motortje door de wielen die de stroom van de spoorstaven oppikken. Bij gelijkstroom bevat altijd een spoorstatief positieve spanning terwijl de andere spoorstaaf negatieve spanning bevat. Doordat het motortje onderdeel van het elektrische circuit wordt gaat deze ronddraaien en begint de locomotief (vooruit) te rijden. Om de locomotief de andere kant op te laten rijden, dien je de polariteit van de stroom om te draaien, dit bekent dat de spoorstaaf die eerst plus was nu min wordt en visa versa. Hier zien we ook direct het eerste nadeel, het is namelijk niet mogelijk om een keerlus te maken zonder hier een speciale schakeling voor te gebruiken, anders treed er kortsluiting op.

Wisselstroom

Bij het drierail systeem wordt het motortje in de locomotief gevoed met wisselstroom, deze wisselstroom bereikt het motortje door een middensleper die over contactpunten tussen de spoorstaven sleept en zo de stroom oppikt. Bij het drierail systeem zijn de contactpunten en een van de spoorstaven verbonden met de transformator, de andere spoorstaaf staat in verbinding doordat de assen anders dan bij gelijkstroom niet geïsoleerd zijn, dit is ook de reden dat een wisselstroom wagon niet op een gelijkstroom baan kan rijden (dit veroorzaakt kortsluiting) en maar een gelijkstroom wagon wel op een wisselstroom baan. Het nadeel dat gelijkstroom heeft met het maken van een keerlus is bij wisselstroom niet aanwezig, wat zijn voordelen heeft. Van rijrichting wordt veranderd door een relais in het motortje dat het de andere kant op doet draaien, dit relais wordt meestal geactiveerd door een elektrische puls.

puntencontacten / puco

Rails met puntcontacten (drierail)

Nu we een duidelijk idee van de twee systemen hebben en dus ook de verschillen weten, is het tijd om naar de voor en nadelen te kijken, zodat je voor jezelf een beslissing kunt maken welk systeem geschikt is voor jouw modeltreinen.

Voor/nadelen gelijkstroom

Een zichtbaar voordeel van het tweerails systeem is dat het realistischer oogt door het ontbreken van de puntcontacten in het midden van de rails, dit is dan ook een van de belangrijkste redenen voor hobbyisten om te gaan voor dit systeem. Het tweede voordeel is dat het aanbod aan materiaal (zowel rails als modeltreinen) groter is voor dit systeem, wat zorgt voor meer keuze en ook lagere prijzen door meer concurrentie.

Het eerste nadeel aan het tweerail systeem is eigenlijk eerder al genoemd en is dat het lastiger is om een keerlus te maken, hoewel dit op te lossen is met een schakeling kan dit vooral voor een kleinere modelspoorbaan toch een reden zijn om voor drierail te gaan. Het tweede nadeel van tweerail is dat de stroomgeleiding en zekerheid van het systeem een stuk minder is doordat als een van de twee spoorstaven niet goed geleid (door bijvoorbeeld stof op de rails) je locomotief er mee zal stoppen, een factor die zeker het overwegen waard is als je een grotere baan hebt die lastiger stofvrij te houden is!

tweerail modeltrein

Realistischer ?

Voor/nadelen wisselstroom

Het nadeel van tweerail leid ons direct naar het eerste voordeel van drierail, namelijk de betere geleiding van de stroom, waardoor je minder snel met niet werkende treinen te maken hebt. Daarnaast wordt het aansluiten veelal als makkelijker gezien, mede doordat je een keerlus kunt maken zonder een schakeling te gebruiken.

Het eerste nadeel, dat altijd voor veel discussie zorgt is dat de puntcontacten in het midden van de rails niet realistisch zijn, aangezien deze in het grootbedrijf ook niet aanwezig zijn. En hoewel deze in de loop der jaren steeds minder opvallend aangebracht zijn, blijft het voor veel hobbyisten de reden om tweerail te gebruiken. Het tweede nadeel is dat je eigenlijk aan een aanbieder vast zit, Märklin is namelijk de enige aanbieder van drierail materiaal. Dit zorgt ervoor dat het aantal aangeboden modellen kleiner is en de prijs hoger (hoewel dit de laatste jaren steeds meer gelijk is) Het kleinere aanbod hoeft natuurlijk niet altijd een probleem te zijn, het beste is om eerst een baanplan te maken en zo te bepalen welke materialen je nodig hebt om vervolgens te kijken of je dit in zowel twee als drierail kunt realiseren, kan het in een van de 2 systemen niet dan is de keuze snel gemaakt.

De belangrijkste factoren voor de keuze van twee of drierail:

– Hoe belangrijk is realisme voor jou ?
– Kun je jouw plannen realiseren met dit systeem ?
– Ben je bereid om schakelingen te gebruiken voor keerlussen ?

Ik hoop dat dit artikel leerzaam voor je was en wellicht vragen heeft beantwoord, hou je mailbox de komende week (met name volgende week zondag) in de gaten voor meer van dit soort artikelen en informatie.

En vergeet niet een reactie achter te laten hieronder!