De modelbaan wordt ‘bevolkt’ met treinen, gebouwen, miniatuur auto’s, figuurtjes en speciale zaken zoals straatlantaarns, verkeersborden en spoorwegseinen.

Veel modelbouwers willen graag treinen kopen van allerhande soort en uitvoering. Mooie stoomlocomotieven, diesellocs, elektrische locs maar ook (moderne) treinstellen, autobussen, auto’s, trams, etc.

Er komt bij deze aanschaffingen een belangrijk aspect om de hoek kijken, namelijk de tijdperkindeling. Wanneer je jouw modelbaan situeert in de periode van nu, kun je naar hartelust alle mogelijke treinen en andere attributen in jouw modelwereld toelaten. Want in de moderne tijd kunnen zaken uit het verleden heel goed aanwezig zijn.

Een stoomtrein op de baan naast de Thalys of de Eurostar is in 2018/2019 geen probleem. Het één is een museumstuk en het ander is de moderne tijd. Dat geldt ook voor de aankleding van de baan, want anno nu kun je hoge flatgebouwen neerzetten naast een oud vakwerkhuis uit de late Middeleeuwen. Dat is immers in de tijd gespaard gebleven! Ook de modelauto’s mogen van alle tijden zijn, net als de aankledingsstukken in de straten. Lantaarnpalen uit de jaren twintig mogen best naast grote booglampen met moderne neon- of led-verlichting worden gebruikt. Maar voorkom dat je ouderwetse verkeersborden toepast of armseinen bij de spoorbaan (nou ja, tenzij er een echt stukje museumbaan ligt). Want je leeft in het nu en dus is alle straatmeubilair ook afgestemd op nu.

Ga je echter een stap of zelfs een paar stappen terug in de tijd en wil je daadwerkelijk de situatie nabootsen van bijvoorbeeld die jaren twintig, leef je dan goed in die periode in. Géén glas/staal/beton in de woning- en winkelbouw maar mooie oude gebouwen met grote dakoverstekken en perrons met gietijzeren palen die bovenin gekrulde ornamenten dragen. Straatlantaarns met een flauw lampje om olie- of gasverlichting na te bootsen en uitsluitend armseinen langs de spoorbaan. Overwegbomen zonder knipperlichten en geen ultra moderne ambulances, vrachtwagens en trams op de baan. Kortom, weet waar je aan begint.

Om je op weg te helpen, geef ik je de gebruikelijke tijdperkindeling, die in modelspoorland wordt toegepast. Hij is gebaseerd op een norm van de Europese overkoepelende modelbouwers organisatie MOROP. Norm 800 geeft de volgende indeling:

Stephenson’s Rocket in het Science Museum Londen

Stephenson’s Rocket in het Science Museum Londen

Liverpool-Manchester (de eerste!)

Dit tijdperk kenmerkt zich door de kleine spoorwegmaatschappijen. Die begonnen in Engeland met de lijn Liverpool-Manchester in september 1830. Het was de eerste personentreindienst. Daarvoor waren er al goederentrein baanvakken waar de eerste stoomlocomotieven vooral mijnbouwproducten naar binnenhavens brachten. De personentreinen waren open wagons met langsbanken (dus aangebracht langs de lange wand van de bak). Het was allemaal erg spartaans doordat je steeds in de rook van de schoorsteen zat. Die werd immers door de snelheid van de loc naar achteren geblazen…

Tijdperk I begint dan ook voor de UK alvast in 1804 met de beroemde locomotief van Richard Trevithick. Deze was gebaseerd op de stoomwagen (‘Puffing Devil’) die hij in 1801 bouwde met de stoompompen die hij in zijn jeugd in Wales had zien gebruiken om de tin- en kopermijnen watervrij te houden. In 1804 bouwde Trevithick de eerste functionerende stoomlocomotief ter wereld. Deze locomotief, die geen naam kreeg maar later bekend is geworden als de “Pen-y-Darren”, werd gebruikt in de Pen-y-Darren ijzermijn bij Merthyr Tydfil in Wales waar gietijzeren L-vormige rails lagen om met paarden wagens te vervoeren. De opstaande rand van de rails hield de flensloze wielen op hun plaats. De stoomlocomotief kon tien wagens trekken met een snelheid van ongeveer 8 km/u en dat was een groter convooi met een hogere snelheid dan de paarden konden trekken. De eerste rit vond plaats op 21 februari 1804. Maar de locomotief was eigenlijk te zwaar voor de gietijzeren rails, die dan ook regelmatig braken.

In de modeltreinenclub onder schalen en tijdperken ga ik nog verder uitgebreid in op tijdperk 1 en ook op de andere tijdperken

Laat hieronder even weten of je nog meer van dit soort artikelen zou willen krijgen en wat jouw ervaring is