Waarschijnlijk zijn de grote voordelen van het digitale rijden je bekend. Deze voordelen ten opzichte van een analoge baan doen steeds meer hobbyisten besluiten hun baan te digitaliseren en ook steeds meer beginnende modelspoor hobbyisten gaan direct voor digitaal.

Hoe werkt Digitale Modeltreinbesturing ?

Het hart van de digitale modelspoorbaan is de digitale centrale. Vanuit deze centrale wordt het digitale signaal via de rails over de modelspoorbaan verspreid. De centrale vervangt de rij regelaar die op de analoge transformator aanwezig is.Daardoor rijden die locomotieven op de baan, die digitale decoders hebben. Daarmee kunnen zij het digitale signaal van de centrale ontvangen. Elke decoder heeft een uniek “adres”, waardoor je met de centrale (door alleen aan dat adres een opdracht te sturen) elke modeltrein individueel kunt aansturen.

Maar behalve de modeltreinen kun je met een digitale centrale ook wissels en seinen aansturen door deze elk van een digitale decoder (en dus een uniek adres) te voorzien.

Via de decoder regel je functies zoals het optrekken en afremmen van de treinen. Ook rook of geluid kunnen op een digitale baan via de decoder geregeld worden. Hier hoeven dus geen schakelingen (met bijbehorende bekabeling) voor te worden aangelegd.

De exacte werking van het digitale systeem is wat complex, maar ik zal hier nu geen verhaal over bits en bites gaan houden 🙂

Mocht je exact willen weten hoe digitaal modelspoor werkt dan kun je dit lezen in mijn cursus Digitaal Modelspoor.

Componenten op de digitale modelspoorbaan

In het eerste deel van dit artikel had ik het al over de digitale centrale en decoders. Dit zijn twee van de belangrijkste onderdelen van een digitale baan. Daarnaast zijn de volgende onderdelen belangrijk:

Regelaar

De regelaar zorgt binnen het systeem dat jijzelf de treinen een bepaalde snelheid kunt laten rijden en andere functies kan bedienen.

In bijna alle moderne digitale systemen zijn de regelaar en de centrale ingebouwd in een en hetzelfde apparaat Maar een aantal (voornamelijke oudere) systemen hebben deze componenten nog los van elkaar en dan heb je dus twee aparte componenten.

De digitale centrale

Zoals ik eerder al zei, is de centrale het hart van de digitale modelspoorbaan. Hier worden de opdrachten die je met de regelaar in het systeem ingeeft, omgezet in voor de decoders begrijpelijke digitale taal. Dit wordt vervolgens via de booster als digitaal signaal verstuurd.

Booster

Een digitaal signaal-alleen is natuurlijk niet voldoende om een trein te laten rijden. Je hebt ook rijstroom nodig. De booster is dan ook eigenlijk een soort pak-ezel binnen het digitale systeem.Hij doet niets anders dan het digitale signaal van de centrale van stroom voorzien én daarmee de rijstroom overbrengen op de rails.

Ook voor boosters geldt dat veel moderne centrales reeds een booster ingebouwd hebben. Op een grotere modelspoorbaan zijn echter vaak meerdere boosters nodig om de volledige modelspoorbaan te kunnen aansturen.

De reden is ook dat een grotere modelspoorbaan ‘stroom vreet’ en de door de centrale aangeboden hoeveelheid rijstroom is niet voldoende om meer dan één elektromotor in beweging te zetten op alle uithoeken van de baan.

Decoders

De decoder is de plek waar het digitale signaal omgezet wordt in een mechanische opdracht voor de trein, het wissel of de seinpaal. Dit kan bijvoorbeeld een bepaald vermogen naar de motor van de locomotief zijn of het aan- of uitschakelen van de lichten. Maar ook het omzetten van een wissel, het wijzigen van het seinbeeld op de seinpaal (van rood naar groen of omgekeerd).

digitale decoderEen modelspoorbaan digitaliseren

Als je op dit moment een analoge baan hebt en je wilt graag digitaal gaan rijden, dan kun je er dus voor kiezen de baan te digitaliseren. Wat dus inhoudt dat je de aansturing van analoog omzet naar digitaal.

Voorbereiding

Zoals voor bijna alle aspecten in de modelspoorhobby is een goede voorbereiding de sleutel tot succes. Plan van te voren hoe je jouw analoge baan gaat omzetten naar digitaal.

Ga je in één keer de hele baan overzetten of ga je de baan splitsen in een digitaal en een analoog gedeelte? Hoe pak je de seinen, wissels en keerlussen aan? Ga eerst op papier het proces van omzetten na. Vaak kom je dan al enkele mogelijke problemen tegen en kun je deze oplossen voordat je daadwerkelijk tot overzetten (en dus aanschaffen van decoders) over gaat.

Treinen eerst

Er is een grote kans dat de decoders die jij wilt gaan gebruiken, ook het rijden op een analoge baan mogelijk maakt. Ik raad dan ook altijd aan eerst de treinen te voorzien van een decoder en dan pas de baan over te zetten. Een trein zonder decoder kan namelijk niets met het digitale signaal maar een trein met decoder kan dus in de meeste gevallen wel gewoon rijden met het analoge signaal.

Nadat de treinen omgezet zijn, is het tijd om de modelspoorbaan om te zetten. In feite is dit alleen maar het weghalen van de analoge trafo en het aansluiten van de digitale commando centrale, de eventuele booster en de regelaar.

Maar zo simpel als het klinkt, is het toch niet. Er komt vaak meer bij kijken.

Zo zal een keerlus (als je die in je analoge baan hebt, tenminste) voorzien moeten worden van een digitale keerlusmodule. Je hebt in de analoge keerlus een schakeling gemaakt om de rijstroomrichting (automatisch) te veranderen, zodat de analoge trein probleemloos door de keerlus kan tijden. Die schakeling moet je geheel verwijderen. De digitale keerlusmodule neemt immers de schakeling geheel over. Wanneer je dit van te voren gepland hebt, kun je dit ook stapsgewijze doen. Zo kunnen vaak wissels nog analoog bediend worden door middel van tuimelschakelaars en hoef je deze niet direct digitaal om te zetten.

In mijn artikel ‘Digitaal Stappenplan‘ leg ik meer uit over boosters, digitale centrales en vertel ik welke typen er momenteel op de markt verkrijgbaar zijn.

Tips & tricks

Zorg dat jij je goed inleest in de informatie over het specifieke systeem. Vraag eventueel andere hobbyisten die al een baan met het systeem van jouw keuze omgezet hebben, om tips. Je vindt ze vaak op facebook waar er hobbypagina’s te vinden zijn van digitaal rijdende modelspoorders. Want het ombouwen van het ene systeem betreft simpelweg het aanbrengen van een decoder maar bij een ander systeem moet je soms de complete motor vervangen.

Mijn advies is “begin klein met digitaal”. Je ziet vaak dat hobbyisten erg enthousiast starten met plannen voor een grote modelspoorbaan die compleet geautomatiseerd is. Natuurlijk is deze ambitie niet verkeerd, maar vaak raak je al snel overweldigd door de grote complexiteit. Wanneer je kleiner begint, valt het beter te overzien.

Een goede eerste stap in de digitale wereld is (nogmaals) mijn  Cursus Digitaal Modelspoor.

Nieuwste ontwikkelingen

De nieuwste ontwikkelingen op digitaal modelspoorgebied  is dat er steeds meer gebruik wordt gemaakt van multimedia.Zo zijn de nieuwste generatie commandocentrale’s voorzien van een fullcolor LCD aanraakscherm (touchscreen). En tegenwoordig kun je zelfs met je mobiele telefoon de modelspoorbaan aansturen, zie onderstaand filmpje.

Nog even een tip voor Märklin rijders. Voor de  drierail wisselstroombaan levert Märklin eigen decoders en centrales (zie het artikel Digitaal Stappenplan).

Reacties lezers:

Reactie Rob

Enkele tips voor degenen die aarzelen :
Digitaal rijden en digitaal schakelen kunnen gescheiden worden door twee gescheiden stroomkringen aan te leggen.

Het grote voordeel van digitaal schakelen ( seinen, wissels enz.) is dat er voor het hele circuit maar vier draden nodig zijn. Namelijk twee voor de digitale adressen en twee voor de verlichting van seinen en wissels. Je moet deze wel scheiden van de rijstroom.

Voor wie analoog wil  blijven rijden  maar eindelijk (!) van de dradenwirwar af wil zijn, is dit een goede oplossing.
Schaf je zowel een  digitale centrale aan voor schakelen als een tweede centrale voor digitaal rijden, dan kun je om beurten (natuurlijk wel met een tweepolige schakelaar) op ieder moment van digitaal naar analoog overschakelen.

Dit geldt ook voor Märklin AC.
Digitaal rijden op bovenleiding wordt afgeraden, omdat het permanent benodigde contact te onzeker is. Het wordt ook afgeraden om digitale massa en analoge massa met elkaar te verbinden.

Reactie Kick

Dan nog een tip van een lezer. Kick schrijft mij: In het programma CV 29 kun je alle locdecoders programmeren om zowel digitaal als analoog te laten rijden. Zo kun je de baan stap voor stap omzetten naar digitaal en kun je op de analoge baanvakken blijven rijden met dezelfde locs. Als je het omzetten van wissels en seinen voedt via een aparte transformator, kun je ook met een ingebouwde booster van bijvoortbeeld 3,5 Amp een grotere baan bedienen.