De meeste modelspoorders werken in huis. Op zolder, in een slaapkamer, een kelderruimte. Maar je kunt ook naar buiten gaan. Wie in zijn tuin een baan wil aanleggen, zal vaak uitkomen op een grote schaal, bijvoorbeeld G (1:22,5 met een spoorwijdte van 45 mm). Deze schaal is in 1968 geïntroduceerd door de firma LGB (Lehman Gross Bahn) die met ‘normaalspoor’ rollend materieel een smalspoor baan liet bouwen. Wil je geen smalspoorrails, dan moet je naar schaal II (G3) met een spoorwijdte van 64 mm. Dit spoorsysteem bestaat als sinds 1891 toen Märklin zijn opwindtreintjes introduceerde…. Schaal I (1:32 – 45 mm rail) is ook normaalspoor. Märklin levert hier rails en rollend materieel voor en schaal 0 (nul) werkt met 1:43,5 en 32 mm spoorwijdte.

Kortom, er is het nodige beschikbaar en verkrijgbaar (zelfs bij de bekende webshops als Conrad.nl en Bol.Com) maar het is niet goedkoop. Aan de andere kant kan één lok met een paar zelfgebouwde wagons op los aangeschafte onderstellen het erg leuk doen in de tuin. Zeker wanneer je er een lokloods bij hebt, waar de lok daadwerkelijk in weggezet wordt en een stationnetje met de nodige figuurtjes. Behalbe Märklin rails kun je dus ook LGB-rails en zelfs Piko rails aanschaffen.

Ook de gewenste gebouwen en figuurtjes zijn goed verkrijgbaar. Dus daar hoeft het niet aan te liggen wanneer je overweegt een tuinbaan aan te leggen, Waar dan wel aan?

Een LGB tuinbaan

Een LGB tuinbaan

De tuin

Het grootste probleem lijkt in de tuin-zelf te liggen. Je gaat immers de mooie basis (een houten tafelblad of houten raamwerk) verruilen voor een stuk grond! Over die grond is al door verschillende ervaringsdeskundigen het nodige gezegd. Bijvoorbeeld dat je eerst goed moet weten welke ondergrond jouw tuin heeft. Is het vooral zandgrond? Of klei? Of zand en klei vermengd? Ga je bouwen op een veenbodem? Al dan niet vermengd met klei en/of zand? Het heeft allemaal er mee te maken dat je een goede ondergrond voor je railmateriaal moet hebben.

Je kunt bijvoorbeeld je rails op betontegels (van die hele grote – 60×40 cm – of trottoir tegels – 30 x 30 cm) of op betonnen trottoirbanden van circa 6 cm breed. Wanneer je hiermee gaat werken, is een stevig aangetrilde zandbodem onmisbaar. Je kunt ook een palen systeem maken, waarbij je hardhouten palen (liefst geïmpregneerd of behandeld met menie om vocht inwerking geen kans te geven) in de grond plaatst (ook op een zandbed laten rusten!) en daar dan goed geschilderde (helemaal rondom tegen het vocht) planken op bevestigd. Een rijweg op heipalen als het ware.

Daarnaast moet je rekening houden met regen en wind, sneeuw en ijzel. Natuurlijk vanwege het nat worden van het rollend materieel en de bebouwing maar ook doordat regen (en hagel, ijzel) er voor zorgt dat de grond opspat. Daardoor komt er zand, modder, misschien zelfs kleine steentjes op het railbed terecht en dat is funest voor je rollend materieel. Door juist de baan verhoogd aan te leggen, kun je dit soort ellende behoorlijk beperken.

Beplanting

En dan is er het euvel van de begroeiing. Gras heeft de onhebbelijke gewoonte om te groeien en dan een belemmering te vormen voor de treinen. Maar ook bloemen en planten kun je beter een eindje van de rails verwijderd houden. Breed uitgroeiend bladmateriaal kan de trein in de weg zitten en in de herfst krijg je echte spoorweg-perikelen: blad op de rails!

Het advies van de meeste tuinspoorenthousiasten die ik ben tegengekomen is om planten in je tuin te gebruiken (in de buurt van de modelbaan) die goed tegen snoeien kunnen. Dus planten die ondanks vaak en veel snoeien (en op alle mogelijke momenten) toch blijven bloeien en blad vormen. Ook al haal je om de haverklap uitschietende takken weg.

Tunnels en hellingen

Wanneer je een lekker diepe tuin hebt (bijvoorbeeld 20 meter lang en 5 meter breed, wat vaak gangbaar is in woonwijken), dan kun je langs de randen een mooie enkelsporige baan leggen die aan het eind van de tuin (ook eind van de zichtlijn vanuit de woning) een stuklje dubbelspoor krijgt bij een stationnetje. Met wat opstelsporen om er niet in gebruik zijnd materieel weg te zetten. En die lokloods met eventueel een mooie bekolingsinstallatie of een dieselpompspoor. Hoewel het niet onmogelijk is om met bovenleiding te werken – je gebruikt nou eenmaal grote en dus robuust uitgevoerde materialen – moet je bij bovenleiding wel om denken dat dit het grasmaaien en struiken snoeien niet gemakkelijker maakt. Edoch, het geeft natuurlijk een leuk visueel effect. Zeker wanneer je ook met e-loks werkt waarvan dan de pantografen opgedraaid staan. Het is alleen niet handig om de bovenleiding onder spanning te zetten. Die gaat dan werken als schrikdraad en daar houden me name huisdieren weer niet van…. Overigens moet je altijd oppassen met katten en (kleine) honden wanneer de trein gaat rijden. Ze willen er vaak achter aan rennen en er mee spelen. Laatst hoorde ik van iemand wiens mooie stoomlok onvrijwillig in de vijver terechtkwam toen de poes van de buren een voorpoot uithaalde…. Dat de rails onder stroom stond, scheen de indirecte aanleiding te zijn voor deze manoeuvre!

In de modeltreinenclub ga ik nog verder uitgebreid in op tuinbanen

Laat hieronder even weten of je nog meer van dit soort artikelen zou willen krijgen en wat jouw ervaring is