Een leuk motief voor de modelbaan is een fabriek of een industrieel terrein (denk aan een zand- of grindafgraving, een opslagterrein voor allerhande goederen) dat over een eigen spooraansluiting beschikt. Bouw je in N-spoor dan kun je zelfs denken aan een aansluiting op een dubbelsporig traject. In H0 heb je vaak iets minder ruimte en dan komt de aansluiting meestal aan een enkelsporige baan te liggen. Maar in beide gevallen geldt: je plaats langs de hoofdrijbaan een hek om je industriegebied(je) en bouwt binnen dat hek een mooi stukje scenery.

industrie op de modelbaan Pola fabrieksloods

Industrie op de modelbaan Pola fabrieksloods

Er zijn modelbouwers die een fabrieksgebouw aanschaffen van (bijvoorbeeld) Vollmer, Kibri, Faller of Pola. Deze fabrikanten van scenery producten leveren heel mooie fabrieksgebouwen in zowel H0 als N. Je kunt ze onder meer krijgen met openslaande deuren, waardoor je een aan- en afvoerrail in het gebouw zelf kunt monteren. Een mooi motief voor rangeerbewegingen!

Inwendig spoor toepassen

Wanneer je zo’n inwendig spoor toepast, doe je er wel goed aan het dak van het fabrieksgebouw demontabel (afneembaar) te houden. Je kunt dan in geval van een ontsporing met de hand de goederenwagon weer op de rails zetten. Maar ook kun je (bijvoorbeeld) een open wagon mét lading naar binnen rijden, met de hand de lading afnemen en zolang in de loods leggen om dan een lege wagon naar buiten te laten halen met de rangeerlok. Naderhand kun je dan de lege wagon weer in de loods zetten, het dak even wegnemen, de lading weer aanbrengen en een beladen wagon naar buiten rijden…

Voor het mooi (ook wanneer je door de openstaande deuren naar binnen kunt kijken) doe je er goed aan om de vloer van de loods op gelijke hoogte te brengen met de laadvloer van de wagons (ook al hebben die wellicht geen beweegbare deuren). Het doet erg realistisch aan en helemaal wanneer je in de loods een vorkheftruckje aanbrengt….

Faller fabrieksgebouw

Faller fabrieksgebouw

Een andere mogelijkheid is dat de loods aan één zijde een laad- en losperron heeft. Dit is al door de fabrikant van de loods op de juiste hoogte aangebracht. Dus ook nu kun je bijvoorbeeld stukgoederen en andere lading op dat laadperron plaatsen en er eventueel een heftruckje bijzetten dat door een geopende loodsdeur komt aanrijden. Paar mannetjes er bij en de fabriek (waarvan je in dit gedeelte eigenlijk alleen het logistieke aspect uitgebeeld ziet, maar dat terzijde) kan draaien!

Het sporenplan

Terug naar het meest belangrijke van de modelspoorbouw, het sporenplan. Ik geef twee voorbeelden, namelijk een sporenplan voor een enkelsporige lijn en een wat gecompliceerder gebeuren voor een dubbelsporige. Het maakt daarbij niet uit of de aansluiting een rechterwissel of een linkerwissel kent. In beide gevallen moet je direct achter het wissel in het hekwerk rond het fabrieksterrein een beweegbaar ‘deurhek’ maken, waar de goederentrein door naar binnen rijdt.

Faller fabrieksgebouw

Faller fabrieksgebouw

Vanwege de exploitatie- en rangeermogelijkheden zul je nu de gouden regel moeten volgen, namelijk dat er éérst een uithaalspoor moet komen aan weerszijden van de aansluiting met het hoofdspoor.

In schets 1 zijn de sporen A en G de uithaalsporen. Afhankelijk van de binnenkomst van de trein (getrokken, dan op spoor G met de treinlok opgesloten – achterwaarts geduwd, ook op spoor G maar de treinlok vrij voor vertrek) staan de wagons of op spoor G of op spoor A. Immers bij een getrokken trein zal de machinist van de treinlok de voor deze fabriek bestemde wagens achteruitzetten op spoor A via het verbindingsspoortje D. Daarna gaat de lok met de nog verder mee te nemen wagons terug naar spoor G en dan achteruit de poort weer uit naar het hoofdspoor.

In schets 2 zie je dezelfde functies voor de sporen A (D) en E. Wanneer de goederentrein de binnenbaan volgt, rijdt de treinlok spoor A op en zet hij de achterste wagon(s) af op spoor E via het verbindingsspoortje D.

Na het loskoppelen van de achter te laten wagens trekt de treinlok weer naar spoor A en gaat hij achteruit de poort door, terug naar het hoofdspoor.

Het voordeel overigens van schets 2 is dat de trein eventueel kan rangeren via de verbindingswissels in de hoofdbaan, waardoor de lok desgewenst de trein achteruit naar binnen kan brengen. Komt hij via de buitenbaan aanrijden, dan kan hij het stel verbindingswissels gebruiken om de trein achteruit rijdend binnen te brengen (op spoor A).

Het rangeerwerk bij schets 1

Industriespoor Schets1

Industriespoor Schets1

Download het industriespoor Schets 1 vind je in het ledengedeelte

Kijken we eerst naar schets 1. Dan zien we dus een rondlopende baan als basis met een links wissel. Vanwaar een spoor door het hek naar het fabrieksterrein gaat. Wanneer we even aannemen dat de goederentrein van rechts naar links rijdt met de lok voorop, dan wordt de hele sleep wagons eerst over het wissel in de hoofdbaan getrokken en daarna – na het omzetten van het wissel en het openen van het hekwerk – achteruitgeduwd naar (je hebt nu een keuze) spoor G, F of E.

Goederen geheel bestemd voor fabriek

Wanneer deze trein in z’n geheel bestemd is voor deze fabriek, kun je de wagons door de treinlok laten verdelen over deze drie sporen. Je kunt naar hartenlust rangeren met gebruikmaking van de sporen D en A om steeds enkele wagens af te koppelen op bijvoorbeeld F (naast de loods) en dan de rest eerst mee te nemen naar D/A om ze daarna in de loods te zetten op spoor E.

Faller fabrieksgebouwen

Faller fabrieksgebouwen

Goederen gedeeltelijk bestemd voor fabriek

Maar wanneer de trein slechts gedeeltelijk deze aansluiting als bestemming heeft, zul je de voor deze fabriek bestemde wagons door de treinlok op spoor G laten zetten en hij rijdt vervolgens met medeneming van de andere wagons de poort weer uit. Zorg er daarbij voor (wanneer je ergens anders deze trein samenstelt) dat de achterste wagons voor deze fabriek bestemd zijn. Dat voorkomt dat je allerlei ontkoppel- en weer aankoppel capriolen moet uithalen om de juiste wagons op hun plaats te krijgen. Zorg er dus voor dat je van te voren hebt bepaald welke wagons als eersten de treinsamenstelling moeten verlaten!

Tweede rangeerlok

Doordat jouw treinlok weer vertrokken is en wellicht vrolijk een handvol rondjes rijdt over de hoofdbaan, heb je een tweede rangeerlok nodig voor het werken op het fabrieksterrein. Die lok staat natuurlijk geparkeerd op spoor C en hij gaat nu desgewenst de wagons van E, F en G weghalen om ze tijdelijk op C te zetten. Zelf rijdt de lok dan weer om via B en D om de wagens van C naar F te trekken. Daarna duwt hij ze op B (via C) of op A (via D) en laat ze daar staan in afwachting van de terugkeer van de treinlok.

Vollmer fabriek

Vollmer fabriek

Wanneer die weer gearriveerd is, laat je hem op de hoofdbaan achter het wissel wachten en trekt jouw eigen rangeerlok (leuk om die in de fantasiekleuren van de fabriek te schilderen!) de wagons van A of B naar F respectievelijk G. Vandaar duwt hij ze door de poort naar de wachtende goederentrein en koppelt zelf af. Nadat hij zijn rustplek heeft gevonden op C laat je de trein op de hoofdbaan vertrekken.

Misschien ook leuk om hier met een paar seinbeelden te stoeien… Seinpaal op de hoofdbaan nabij de letter G om het wissel te beveiligen én de rangeerbewegingen vanaf de hoofdbaan nabij de letter A mogelijk te maken.

Fabrieksrangeerlok

Tja, dan is het ook nog mogelijk dat de goederentrein van links naar rechts rijdt met ook weer de lok voorop. Nu gaan we het rangeren ingewikkelder maken. Je laat bijvoorbeeld de trein in zijn geheel binnenlopen op spoor G (de treinlok wordt nu opgesloten) en je laat de fabrieksrangeerlok vanaf spoor C naar de trein op G gaan. De rangeerlok koppelt de voor de fabriek bestemde (en ook weer achteraan lopende) wagons aan en trekt die naar uithaalspoor A of B. Dit laatste is afhankelijk van de vraag of er bijvoorbeeld voor vertrek gereedstaande wagons geparkeerd zijn op A of B.

Vollmer fabriek

Vollmer fabriek

De fabriekslok duwt zijn wagons naar E of F en parkeert weer op C. De treinlok duwt het restant van zijn trein vanaf G hetzij achterwaarts de poort weer uit om daarna zijn weg te vervolgen of hij duwt het restant eerst tegen de wachtende wagons op A of B. Vervolgens trekt hij het hele convooi terug naar G en zet het dan achteruit de hoofdlijn op.

Vollmer fabriek

Vollmer fabriek

Hendels op de voetplaat in de stand ‘vooruit’ en gaan met de geit!

Ook hier kun je nog wat seinbeelden bedenken om het rangeren op de hoofdbaan ter hoogte van de letter A mogelijk te maken.

Rangeren met een dubbelsporige hoofdlijn

Industriespoor Schets 2

Download het industriespoor Schets 2 vind je in het ledengedeelte

Schets 2 lijkt een ingewikkelder sporenplan maar is het niet. De rangeerbewegingen op het fabrieksterrein zijn nagenoeg identiek aan die van schets 1 maar je hebt meer mogelijkheden doordat je al op de hoofdbaan kunt “voorsorteren” of omrijden via de wisselstellen in de hoofdbaan. Kom je met de goederentrein van links naar rechts op de buitenbaan, dan trek je óf door tot voorbij het tweede wisselstel aan de rechterkant om vervolgens achteruit over die wissels en over het stukje binnenbaan naar het wissel bij de poort te gaan.

Je blijft achteruitdrukken met de treinlok tot de wagons voor deze fabriek op spoor A staan, koppelt ze af en rijdt met de rest van de trein weer naar buiten. Je rijdt terug over de beide wissels naar de buitenbaan en gaat lekker rondjes rijden.

industrie op de modelbaan Vollmer fabriek

Vollmer fabriek

De fabriekslok mag met de afgezette wagons gaan stoeien. Er is natuurlijk een kans dat er vertrek gereed materieel stond te wachten op B. Dat moet dan – voordat de treinlok vertrekt – eerst nog even door de fabriekslok naar A worden gebracht, waarbij het verkleinde convooi wacht op E. Daarna gaat de treinlok achteruit op A en na aankoppelen van het nieuwe materieel vertrekt de trein naar buiten.

Komt de goederentrein vanaf rechts (op de binnenbaan) dan moet je zorgen dat spoor A of B vrij zijn om de trein met de vooroplopende lok te kunnen bergen. De fabriekslok krijgt nu alle ruimte om de achterste wagons van de trein af te plukken en tijdelijk naar E of F te brengen. Na vertrek van de treinlok met het restant van de trein (of met een nieuwe trein, samengesteld met wagons die opgepikt zijn vanaf E of F) door achterwaarts het fabrieksterrein te verlaten en de binnenbaan weer te nemen, is de rangeerbeweging met de treinlok afgerond. De fabriekslok mag aan het werk om de loods aan binnen- en buitenzijde te bedienen.

Voor de fabriekslok kun je natuurlijk een Sik nemen maar ook een mooie (Duitse) Köf…

Veel plezier met de industrie-aansluiting!

Laat onder dit bericht even weten hoe je dit artikel vind en wat jij nu zelf al toepast.