In dit deel 2 van deze tweedelige serie over modelspoor gereedschap, gaan we het hebben over gereedschap dat je gebruikt tijdens het bouwen van de scenery. Dit omvat de gebouwen, de aankleding maar ook het weatheren van de baanelementen.

Gereedschappen uit deel 1, zoals de soldeerbout, zul je zeker ook gaan gebruiken tijdens het maken van de scenery. In dit artikel zal ik echter alleen ingaan op gereedschap dat nog niet in deel 1 besproken is.

Scenery, gebouwen en weatheren

Zaagjes

Waar je bij het bouwen van een treintafel nog een grote inkortzaag gebruikt, is het tijdens de bouw van de scenery handig om wat kleinere zaagjes bij de hand te houden. Voor het zagen van het “houten frame” (waar de rails op komt te liggen en waar je de scenery verder op gaat baseren) is een decoupeerzaag ideaal. Vrijwel alle soorten triplex, hardboard en multiplex zijn hier mee te zagen. Voor het kleinere precisiewerk is het handig om een figuurzaagje bij de hand te houden. Voor het werken met foamplaten is een klein handzaagje gemakkelijk, met name om de grove vormen van het landschap uit te zagen.

Piepschuimsnijder

Een manier om piepschuim / foamplaten in bijvoorbeeld ronde vormen te snijden, is door gebruik te maken van een piepschuimsnijder. In feite is dit niet meer dan een draad, die verhit wordt waardoor je deze draad als het ware door het piepschuim heen laat smelten.

Je kunt deze zelf maken door bijvoorbeeld een stuk ijzerdraad tussen het frame van een figuurzaag te spannen en er stroom op te zetten met een transformator.

TIP van één van onze lezers:

Bij de piepschuimsnijder met figuurzaag moet men wel een kant van de draad isoleren in de klem, anders ontstaat er kortsluiting!  

Die kortsluiting wordt veroorzaakt door de metalen beugel van de figuurzaag. Het meest handig is het om de stroomdraad vanaf de transformator aan te sluiten op de zaagklem aan de zijde tegenover het (houten) handvat. Dan komt die draad tijdens het snijden niet steeds in de buurt van de hand. Bij de klem aan de handzijde kun je dan de snijdraad omwikkelen met bijvoorbeeld isolatiedraad voordat je hem vastzet in de klem.

Nog een tip van een lezer:

Om piepschuim te kunnen bewerken, kan men ook een soldeerbout nemen met dunne punt. Ik gebruik een Weller (heeft een dubbele aansluiting) en deze punt kan men ook in elke gewenste vorm buigen. Om kleine delen heel precies te zagen, gebruik ik zelfs een figuurzaagmachine.

Noot: dit is een statisch opgestelde machine (vergelijk het met een boorkolom) waarbij je het te zagen materiaal beweegt en niet de zaag zelf. Ook mensen die op een naaimachine aan het werk zijn, draaien hun materiaal rond de op en neer gaande naald. De figuurzaagmachine werkt min of meer op dezelfde wijze.

Tenslotte nog een tip van een lezer:

De tool voor piepschuim snijden is wel handig. Je moet wel de stroomsterkte in de gaten houden om te hoge temperaturen te voorkomen, waardoor het piepschuim zelfs kan verbranden (en je handen ook). Bescherm ook de isolatie tegen de optredende warmte. PVC isolatie (zoals isolatietape) wordt al bij temperaturen van rond de 60 graden behoorlijk week. Beter is er een zogenoemde glaskous (soort krimpkous, krimpt niet, maar is wel bestand tegen hogere temperaturen) voor te gebruiken.

Alle tipgevers bedankt! Ik hou me voor meer tips en aanvullingen aanbevolen!

Vijlen

Nadat je de grove vormen van het landschap hebt gezaagd, is het tijd om de boel te verfijnen. Het mooiste resultaat krijg je door te beginnen met een grove vijl en zo langzaam te werken naar een fijne soort vijl. Maar niet alleen voor het bouwen van de heuvels en bergen in de scenery is een vijl handig. De kleine soorten vijltjes zijn prima geschikt om plastic modellen wat bij te werken!

Een alternatief voor de grovere vijl is een rasp, speciale hobbyraspen zijn te koop in de hobbywinkel.

Schuurpapier

Schuurpapier met een grove korrel kun je gebruiken om het foam te bewerken en stukken “glad te krijgen”. Je kunt schuurpapier met een kleine korrel gebruiken om het glanzende van nieuwe plastic modellen af te krijgen en ze de meer verweerde look te geven. Probeer het gebruik ervan wel altijd eerst uit op een stukje dat je niet gaat gebruiken of wat niet in het zicht komt. En vergeet niet een stofmasker te dragen tijdens het schuren, aangezien schuurstof – zeker van foamplaten – niet bepaald bevorderlijk is voor de gezondheid!

Klemmen

Iets wat niet mag ontbreken in de gereedschapskist van een modelspoor hobbyist is een assortiment klemmen. Te beginnen met lijmklemmen die je al bij de bouw van de treintafel kunt gebruiken. Ook tijdens de ruwbouw van o.a. de bergen zul je veel hout moeten lijmen i.p.v. vastschroeven. Verder zijn de wat grotere kunststof knijpers, zo als hier afgebeeld, erg handig om iets tijdelijk vast te zetten. En als laatste kunnen de welbekende houten of kunststoffen wasknijpers prima dienstdoen om objecten tijdelijk vast te zetten op de modelspoorbaan.

Hobbymes(en)

Om allerhande zaken van karton, hout of plastic op maat te snijden, mag een hobbymes natuurlijk niet ontbreken. Ikzelf gebruik voor de grotere klussen een zogenoemd Stanleymes. En voor de wat meer secuurder werkjes heb ik scalpels in een paar formaten. Het voordeel van een scalpel is dat de mesjes over het algemeen veel scherper zijn (en blijven) en dat het handvat een stuk prettiger in het gebruik is. Scalpels koop je in een tijdschriftenzaak/kantoorboekhandel of in de  hobbywinkel.

Plamuurmes

Een aantal plamuurmessen in verschillende formaten zijn onmisbaar als je gebruik gaat maken van gips om bijvoorbeeld rotsen te maken. Koop verschillende formaten en kijk welke je voor welke klus het gemakkelijkste vindt. Zo zal de een het aanbrengen van het gips met een groot plamuurmes willen doen en de ander een kleintje juist prettig vinden werken.

Kwasten / penselen

Voor het bouwen van een modelspoorbaan zul je een groot aantal verschillende kwasten nodig hebben. Te beginnen met de grotere kwasten om de ondergrond waar bijvoorbeeld een graslandschap komt, alvast te schilderen (dit kan ook uiteraard ook met een rollertje). Op zo’n voorbeschilderde ondergrond hecht de lijm voor het grasstrooisel veel beter en wanneer je die ondergrond enigszins bruin/grijs met een tikkeltje groen schildert, krijg je echt het effect van een stukje grond waarop gras groet. Vervolgens nemen we een kleinere kwast (penseel) voor het verven van grotere oppervlakten zoals een berg of het dak van een huisje. En natuurlijk heb je een assortiment aan kleine penseeltjes nodig voor het schilderen van details. Welke maat penseel en soort haren je moet kiezen, is vooral een persoonlijke voorkeur. EHet hangt  natuurlijk ook af van de schaal waarin jouw baan wordt gebouwd.

Niet alleen kwasten en penselen kun je gebruiken om onderdelen te verven en te weatheren. Ook bijvoorbeeld een make-up kwastje of een oude tandenborstel kan vaak prima dienstdoen om te weatheren. Zeker als je bijvoorbeeld krijtpoeder gebruikt, is een een conventionele kwast niet altijd ideaal. Experimenteer dus eens met wat huis, tuin en keukenartikelen.

Pincet

Zeker bij het werken in kleinere schalen is een pincet super handig om kleine dingen op te pakken en bijvoorbeeld figuren aan te brengen op de modelspoorbaan.

Airbrush

In dit artikel zal ik niet volledig ingaan op de verschillende soorten airbrushes en welke je waarom zou moet kiezen. Lees daarover meer in mijn nieuwe Modelspoor Handboek (zie elders op deze pagina). Heb je nog nooit een airbrush gebruikt? Koop dan eens een goedkope airbrush en een busje perslucht om uit te proberen of je het fijn vindt werken. Vind je het niks, dan zit je in ieder geval niet met een dure airbrush in je maag, die je nooit gebruikt. Wil je wel gaan werken met een airbrush, dan is er voldoende keuze op de markt voor wat betere exemplaren. Zorg in elk geval voor een goede compressor bij jouw airbrush!

Een TIP van een lezer: Een oude schoenendoos is een heel goede spuitcabine..!

Zeef

Een zeef is erg handig om bijvoorbeeld gras te verdelen over een landschap. Ook kan hier een zogeheten ‘grassmaster’ (verkrijgbaar in de modelspoorwinkel) of een soortgelijk apparaat voor gebruikt worden. Andere manieren om gras overeind te houden, is door het eerst te strooien en er vervolgens met een stofzuiger overheen te gaan waarvan de zuigmond is afgedekt met een pantykous.

Altijd handig

Mini handboormachine

Een handig stukje gereedschap voor precisiewerkjes is een mini handboortje. Hiermee kun je kleine gaatjes boren en – doordat je het boortje zelf ronddraait – kun je erg precies werken. Handig als je bijvoorbeeld ruitenwissertjes op een voorruit van een loc monteert.

Wattenstaafjes en tandenstokers

Zoals eerder in het artikel al is vermeld, kun je naast penseeltjes vaak ook huis-, tuin- en keukenartikelen gebruiken bij het verven op de modelspoorbaan. Met wattenstaafjes kun je ook vaak gemakkelijk wat verf aanbrengen of je gebruikt ze juist om iets schoon te maken. Op dezelfde manier kan een tandenstoker uitkomst bieden. Ikzelf gebruik bijvoorbeeld de holle kunststof tandenstokers wel eens om wat lijm op een moeilijk bereikbaar plekje aan te brengen.En een lezer tipt: ook het gebruikte opzetborsteltje van een elektrische tandenborstel is zeer handig voor schoonmaakwerkjes. Een tweede tip: je kunt glazen wattenstaafjes ontdoen van de wattenpluksels, verven en er draadjes van lampjes doorheen voeren. Je hebt dan zeer goedkope straatlantaarns.

Karton

Karton is altijd handig om bij de hand te houden, zo kan je het gebruiken om wat verf of ander materiaal te mengen als palet. Maar ook om bijvoorbeeld je muur te beschermen tegen spatten tijdens het airbrushen of werken met een rollertje. Dan kun je gemakkelijk wat karton neerzetten als spatplaat. Hou dus altijd wat karton in de buurt want je kunt het zomaar nodig hebben….

Potjes

Net als karton zijn potjes onderdelen die je vanzelfsprekend meestal weggooit. Maar voor de hobby kun je ze nog prima gebruiken. Zo kun je er je kwasten in weken, of bijvoorbeeld strooimateriaal in bewaren. Daarmee hou je de hobby omgeving opgeruimd!

Naald (geen draad)

Ook naalden zijn goed te gebruiken op de modelspoorbaan, je kunt er bijvoorbeeld krasjes mee aanbrengen op goederenwagons en containers tijdens het weatheren.

Plantenspuit

Tijdens het maken van het landschap en andere elementen van de scenery en bij het weatheren zul je veelvuldig gebruik maken van een plantenspuit. Bijvoorbeeld om een water/lijmoplossing te spuiten.

Naast de gereedschappen in dit en het vorige artikel zijn er natuurlijk nog veel meer stukken gereedschap die je kunt gebruiken op de modelspoorbaan. Maar ik heb een selectie gemaakt van wat je per klus echt bij de hand wilt hebben. Ik hoop dat je wat aan deze twee artikelen gehad hebt, en hoor graag weer je reactie en eventuele aanvullingen.