Een van de meest onderschatte aspecten van het bouwen van een modelspoorbaan is misschien wel de onderbouw. Het is dan ook niet het meest “sexy” onderwerp binnen de hobby aangezien je het niet direct terug zal zien in het eindresultaat.
Echter betaald een goed gebouwde en doordachte onderbouw zichzelf terug in de verdere bouw van modelspoorbaan. Maar ook in het dagelijks gebruik is een goede onderbouw van belang, denk eens aan werkhoogte, eventuele trillingen en de verhuisbaarheid van de modelspoorbaan, allemaal gerelateerd aan onderbouw.
Er zijn feitelijk 2 soorten onderbouw te onderscheiden: 1. de gesloten onderbouw, waarbij de basis van de modelspoorbaan een grote plaat is, waar vervolgens de scenery op gebouwd wordt. en 2. een open onderbouw, waarbij je een open raamwerk creëert en daar vervolgens de modelspoorbaan op bouwt.
Een gesloten onderbouw is met name geschikt voor de kleinere modelspoorbanen, waarbij het landschap niet heel varieert in hoogte. Een open onderbouw is meer geschikt voor grotere modelspoorbanen en banen waarbij het landschap variërend in hoogte is. Ook is het bij een open onderbouw makkelijker om een schaduwstation aan te leggen.
Voor de balken van de onderbouw dient een houtsoort gebruikt te worden die niet kromt trekt onder invloed van bijvoorbeeld wisselende temperaturen. De beste keuze is abachi, maar aangezien dit een dure houtsoort is zijn enkele goede alternatieven op volgorde van keuze zijn: vuren, sparren of grenen hout.
De plaats van de gesloten onderbouw kan gemaakt worden uit triplex van 8 of 12mm.
Een gesloten onderbouw begint bij de basisplaat waar de modelspoorbaan op gebouwd gaat worden. De afmetingen van deze plaat worden bepaald door het baanplan, kijk dus naar de afmetingen van het baanplan en voeg nog wat marge aan de rande toe en je weet hoe groot de plaat moet zijn. Natuurlijk kan het ook zo zijn dat de gesloten onderbouw uit twee platen tegen elkaar aan bestaat.
De volgende stap is de plaat te verstevigen met planken onder de randen, en voor extra stevigheid nog enkele dwarsbalken en optioneel ook hoekprofielen. Niet alleen zorgen dwarsbalken voor stevigheid, ze komen vaak ook weer van pas om kabels lang te laten lopen.
Als laatste worden de poten onder de onderbouw gemonteerd, dit kunnen balkjes zijn bijvoorbeeld 5 x 5 maar ook stalen poten met wieltjes. Als de modelspoorbaan makkelijk te verhuizen moet zijn dan is het ook aan te raden om de poten met bijvoorbeeld vleugelmoeren te monteren, zodat deze er makkelijk onder vandaan te halen zijn.
Hieronder staat een voorbeeld van een extra verstevigde gesloten onderbouw:
Ook bij een gesloten onderbouw, beginnen we met de afmetingen van het baanplan. Deze zijn met name belangrijk voor de afmetingen van de buitenste spanten van de onderbouw. Binnen de buitenste spanten maak je vervolgens een raamwerk van vierkanten, deze vierkanten kunnen variëren van 40 tot 80cm.
De dwarsbalken die de vierkanten maken, kunnen op twee manieren worden gemonteerd, de eerste manier is door kleinere planken te zagen en deze vervolgens te monteren. De tweede manier is door inkepingen te vrezen en zo een stevige constructie te maken.
Voor het toekomstige gebruiksgemak boren veel modelspoorbouwers alvast gaten in de dwarsbalken, waar later de bedrading doorheen getrokken kan worden.
Een open onderbouw is de perfecte basis voor het bouwen van bergen d.m.v. de spantenbouw constructie, doordat de spanten op de dwarsbalken van de open onderbouw gebouwd kunnen worden.
– Gebruik schroeven in plaats van spijkers, deze trillen minder makkelijk los en splijten het hout niet.
– Het is belangrijk alle hout op hout verbindingen ook te lijmen met houtlijm.
– Gebruik voor de stevigheid nooit planken langer als 2 meter.
– Breng minimaal om de 2,5 meter poten aan.
–
Bedankt voor het lezen van dit artikel, ik waardeer het altijd als je een reactie achter laat of dit bericht hieronder liked op facebook, google+ of een van de andere kanalen 🙂
Speciaal iets voor de doe het zelver. Is het u al eens opgevallen dat na…
Laadperron of verhoogde kop- en zijlading? We gaan even terug in de tijd. Tot diep…
Foto 001Het zelf bouwen van een silo met storttoren – waarvan de stortbeveiliging wordt geregeld…
Er komen steeds meer modelbanen – in N en H0 – met een (binnen)haven. Daar…
In de beginperiode van mijn modelspoorders bestaan, droomde ik van een relatief simpele rondlopende analoge…
Bewegende scenery is natuurlijk één van de mooiste elementen op de modelbaan. En wie een…
View Comments
Geachte,
Ik vorige week een nieuwe onderbouw gemaakt, praktisch zoals de voorstelling van u. De hoogte heb ik bepaald op 95 cm en de bedientafel op 74 cm (vaste tafelhoogte).
De bedientafel heb ik trouwens gemonteerd met hoekprofielen aan de onderbouw van de treintafel.
Beste groeten
Lieven Vandenabeele
Oudenaarde
Vlaanderen.
Hallo,
Over enige weken ga ik een start maken met de onderbouw van mijn baan; de tips en aanwijzingen genoemd in dit artikel zijn heel nuttig en ik zal deze dan ook toepassen in de uitvoering!
Met vriendelijke groet,
Albert,
Wijchen
Nuttig zijn je tips zeker,en als ik wat toe mag voegen ik heb een open onderbouw gemaakt(4 jaar terug en nog steeds recht) van 18mm multiplex wat niet teveel kosten met zich mee brengt en uitstekend voldoet.
Beste modelbouwers, Mijn tafel is gebouwd met behulp van HANDY TUBE. Dit is een aluminium koker profiel van 2,5/2,5 cm. Hiervoor zijn diverse hulpstukken verkrijgbaar om zodoende de tafel te bouwen. De tafel is 2,5/2,5 m met daarop 2,5cm multiplex. Onder de tafel, in het midden, is er ruimte om te zitten en alles aan te sluiten. Tevens deze tafel staat op wielen en als je de achterkant wil bereiken de tafel gewoon verrijden.
Veel succes,
H.Jansen
Fijn, weer eens een keertje helemaal opnieuw beginnen met opbouwen van de
modelbaan.Een paar weken geleden helemaal uit elkaar gehaald, om foutjes die ontstaan waren er uit te halen.
Dus een goed moment om alles weereens onder de loupe te nemen.
Hoop weer veel van je te leren.
Ton Kort
Nuttige informatie. Goed geschreven, alleen jammer van die paar foutjes in het Nederlands. Maar voor de goede orde de modelbaan-bouwer zal daar niet wakker van liggen.
Ik heb 24 jaar geleden zo'n gesloten onderbouw gemaakt deze is 20 jaar geleden verhuisd, en nog steeds in gebruik. 9mm meranti multiplex op latten van 5,5 x 2 cm in vierkanten frame gemaakt, half hout verbindingen ingezaagd gelijmd en geschroefd. In de staanders heb ik driehoek verstevigingen voor extra stabiliteit.
Arend Jan vd Bosch
Rotterdam
Wat ook erg belangrijk is om eerst te boren voordat je gaat schroeven. Het beste is om een gat te boren voor je schroefgaten wat 1 a 2 mm kleiner is dan de schroefdikte.
Hiermee voorkom je dat het hout gaat splijten.
Heel interessant.
Een aanvulling:
Bij de gesloten onderbouw is het handig de bovenzijde van de plaat geheel te schilderen in een kleur, zodat later het hout niet zo opvalt.
Dit kan met een roller. Als je als laatste wat verschillende kleuren (donkergrijs, bruin, groen maar niet mengen) kriskras "droog" opbrengt, dan krijg je geen egale kleur en een mooie ondergrond. Dan lijkt het zelfs tijdens de opbouw of je al met scenerie bezig bent geweest.
Vooral bij MDF of spaanplaat is het handig omdat dit materiaal erg zuigend is. De verf laag wordt na één laag niet egaal. Later bij de scenerie heb je voordeel dat lijm minder nodig is en beter werkt.
Goede tips en handreikingen zijn altijd handig. Vaak weet je het al in grote lijnen maar, de details zij dan vaak wat minder bekend en op deze manier wordt je er toch nog even opgewezen