Bovenleiding in modelspoor: wel of niet doen ?

Voor veel modelspoor hobbyisten is het zo exact mogelijk na-bootsen van het grootbedrijf het doel. Een elektrische locomotief op een baan zonder bovenleiding kan in dat geval een doorn in het oog zijn.

De oplossing is natuurlijk het aanleggen van een bovenleiding. Maar hoe doe je dit, hoe zorg je dat dit er realistisch uit ziet en moet de bovenleiding ook stroom geleiden ?

Dat bespreken we in dit artikel…

Bovenleiding op de modelspoorbaan aanleggen

Het aanleggen van een bovenleiding begint natuurlijk met kijken naar het grootbedrijf. Wat voor soorten masten of portalen worden of werden er gebruikt op het traject dat je nabouwt ?

Eenmaal vastgesteld wat voor soort masten of portalen je nodig hebt, kun je aan de slag. Als je geluk hebt kun je kant en klare onderdelen kopen, anders zul je met zelfbouw aan de slag moeten gaan.

Leveranciers van modelspoor bovenleidingen zijn o.a. Märklin, Sommerfeldt en Viessmann. Hoewel het meeste materiaal van deze fabrikanten Duits is zitten er ook enkele Nederlandse varianten in het assortiment.

Daarnaast zijn er in Nederland nog enkele kleinere leveranciers van bovenleidingen. Zo verkoopt Mini World Rotterdam hun eigen productie modelspoor bovenleidingen. Deze kun je vinden op www.miniworldshop.nl onder Miniatuurbouw.

Overigens worden niet bij alle systemen ook de draden geleverd. Deze kun je van een ander merk kopen of zelf maken van bijvoorbeeld koperdraad of lasdraad.

Zelf bovenleidingen maken

Het in elkaar zetten van “kant-en-klare” bovenleidingen is best een klus. Zelf de volledige bovenleidingen maken is dus niet een heel grote stap.

Een veelvoorkomend type bovenleidingen zijn die met DIN masten of portalen. Deze zijn volgens een (Duitse) standaard gemaakt en zijn opgebouwd uit profielen. Door vergelijkbare profielen in messing te kopen en aan elkaar te solderen kun je DIN masten en portalen maken.

Functionele bovenleiding ?

Voor sommige modelspoor hobbyisten is bovenleiding alleen nog niet genoeg. Ze willen ook graag de treinen aansturen via de bovenleiding. Dit is als je in het bezit bent van elektrische locs met de mogelijkheid tot stroomopname via de pantografen mogelijk.

In het geval van 2-rail gelijkstroom leid je dan de pool van één van de twee spoorstaven naar de bovenleiding. Bij 3-rail sluit je de aansluiting van de puntcontacten aan op de bovenleiding.

Hoewel een dergelijke aansluiting bij 3-rail vrijwel probleemloos werkt, zitten er bij 2-rail enkele haken en ogen aan. Zo is de polariteit van de wielen in de bovenleiding stand vast en kan de trein maar in één richting op het spoor geplaatst worden. Daarnaast is een keerlus niet te realiseren op een 2-rail baan met voeding via de bovenleiding.

Een interessante mogelijkheid die de aanleg van bovenleiding met zich mee brengt is de mogelijkheid tot het besturen van meerdere treinen op hetzelfde spoor. Normaal gesproken dient op de analoge baan, de baan in baanvakken te worden verdeeld om 2 treinen aan te sturen. Als er een bovenleiding is, kun je één trein via de bovenleiding en één trein via de spoorstaven/puco’s aansturen.

Bij digitaal modelspoor is het eigenlijk een ander verhaal, aangezien er naast stroom ook een digitaal signaal naar de treinen wordt gestuurd. Het digitale signaal in de vorm van een blokspanning is zeer gevoelig voor storingen. Als er een korte onderbreking in de stroomtoevoer zit kunnen er al storingen ontstaan.

Om die reden is het gebruik van functionerende bovenleiding bij Digitaal Modelspoor ook af te raden. Het levert ook geen voordelen op, aangezien het besturen van meerdere treinen op dezelfde rail reeds mogelijk is op een digitale modelspoorbaan.

Als je besluit een decoratieve (niet functionerende) bovenleiding aan te leggen, is het aan te raden deze wat hoger als de pantografen te houden. Op deze manieren slijten de pantografen en bovenleiding minder.

Wel of geen bovenleiding ?

Ik hoop dat je na het lezen van dit artikel wat wijzer bent geworden over de mogelijkheden voor een bovenleiding in modelspoor. Zeker op de analoge baan kan de bovenleiding extra functionaliteit toevoegen. Echter zijn er natuurlijk ook nadelen. Denk aan de bijkomende kosten en arbeid. Maar ook de verminderde bereikbaarheid van de sporen, wat voor o.a. het schoonmaken van het spoor lastig kan zijn.

Heb jij een bovenleiding op de modelspoorbaan ? En is deze alleen decoratief of ook functioneel ? Of ben je van plan om bovenleiding aan te leggen ?

Laat het hieronder in een reactie weten!

—

Wil je meer leren over modelspoor elektronica en alle andere zaken die komen kijken bij de bouw van een modelspoorbaan ? Dan heb ik goed nieuws… mijn nieuwe boek is binnen!

Ga nu naar deze pagina: www.modeltreinen.org/handboek/ en zorg dat je er als eerste bij bent!