Hoe goed jouw modelspoorbaan ook in elkaar zit, er zitten altijd limieten aan de mogelijkheden van de modelspoorbaan. Een van de meest voorkomende manier om achter deze limieten te komen is door ontsporingen.
Bochten op een modelspoorbaan zijn een stuk scherper dan die in het grootbedrijf. Dit is natuurlijk omdat je beperkte ruimte hebt en het traject ook interessant wilt houden. Maar wanneer je lange treinen op hoge snelheden door krappe bochten gaat stuurt krijg je te maken met natuurwetten. Aangezien de zwakste schakel in zal geven, betekend dat meestal dat de trein ontspoort. Het gebeurt iedereen, zelfs modelspoor hobbyisten met jaren ervaringen hebben nog ontsporingen.
En hoewel het lastig wordt om ontsporingen volledig uit te bannen, is het wel mogelijk om een aantal preventieve stappen te nemen om ze tot een minimum te beperken.
De meeste verkeersongelukken worden veroorzaakt door een bestuurdersfout of een defect aan het voertuig. Dit gaat ook op in het besturen van een modelspoorbaan. Om ontsporingen te voorkomen moet de gene die de treinen bestuurd goed opletten.
Enkele richtlijnen:
– Modeltreinen moeten op een realistisch tempo rijden, zeker in scherpe bochten.
– Op volle snelheid laten rijden van de modeltreinen is een risico.
– Versnellen of vertraging moet geleidelijk gedaan worden.
– Een modeltrein moet eerst volledig tot stilstand gekomen zijn voordat hij van rijrichting kan veranderen.
– Kijk of de gekozen route vrij is voordat je een wissel omzet.
Het nabootsen van het grootbedrijf qua snelheden en procedures zorgt niet alleen voor een realistische operatie, maar automatisch ook voor extra veiligheid. In het grootbedrijf vertragen de treinen zeer geleidelijk en trekken vervolgens ook heel geleidelijk op. En de snelheden op een rangeerterrein liggen al helemaal laag!
Hoewel het vermakelijk kan zijn om een modeltrein te zien ontsporen, kan er natuurlijk wel blijvende schade aan de modeltreinen of het spoor van komen. Hou hier dus rekening mee voordat je bewust een ontsporing probeert te veroorzaken. Zeker bij het testen van een nieuw aangelegde modelspoor is het aan te raden dit te doen met een modeltrein waarbij je niet wakker ligt van een krasje.
Maar zelfs met de grootst bestede zorgt kunnen ontsporingen nog steeds gebeuren. Vaak is het dan ook lastig om de daadwerkelijke oorzaak op te sporen. Daarom is het beter om ontsporingen te voorkomen tijdens het aanleggen van de modelspoorbaan. Het precies en zorgvuldig aanleggen van de rails kan een boel problemen in de toekomst voorkomen. De afstanden tussen de sporen onderling en de sporen en omliggende zaken moet nauwkeurig aangelegd worden. Een eerste stap in het opsporen van een mechanische fout is met meerdere modeltreinen hetzelfde scenario uitoefenen. Ontspoort slechts een specifieke locomotief dan is de kans groot dat de locomotief defect is, ontsporen echter alle treinen op hetzelfde punt dan is de kans groot dat de rails schuldig is.
Een minder voor de hand liggende oorzaak is het verzaken van onderhoud aan de modelspoorbaan. Het goed schoonhouden van de rails en de wielen van de treinen kan een hoop ellende voorkomen.
Leer meer over het onderhouden van de Modelspoorbaan in dit artikel: https://www.modeltreinen.org/modeltreinen-onderhoud/
Het opsporen van de fout bij een ontsporing kun je het beste doen door middel van hetzelfde scenario herhalen. Laat de trein nog een x door dezelfde bocht rijden en bekijk van dichtbij wat er nu precies fout gaat. Probeer het eventueel op verschillende snelheden en probeer elke x maar een variabele in het scenario te veranderen om zo de fout op te sporen.
Maar uiteindelijk is het vooral belangrijk om het hoofd koel te houden en te accepteren dat ontsporingen gebeuren. Maar probeer de kans op ontsporingen natuurlijk zoveel mogelijk te verkleinen.
Speciaal iets voor de doe het zelver. Is het u al eens opgevallen dat na…
Laadperron of verhoogde kop- en zijlading? We gaan even terug in de tijd. Tot diep…
Foto 001Het zelf bouwen van een silo met storttoren – waarvan de stortbeveiliging wordt geregeld…
Er komen steeds meer modelbanen – in N en H0 – met een (binnen)haven. Daar…
In de beginperiode van mijn modelspoorders bestaan, droomde ik van een relatief simpele rondlopende analoge…
Bewegende scenery is natuurlijk één van de mooiste elementen op de modelbaan. En wie een…
View Comments
Nuttige informatie!
Mes compliments, een zeer waardevol artikel. overigens zijn de eerder verschenen artikelen zeer zeker de moeite waard om te lezen.
Om dan te eindigen met een klein puntje van kritiek: "betekend" moet zijn "betekent" en "bestuurd" toch echt "bestuurt".
In beide gevallen zijn het persoonsvormen en geen voltooide deelwoorden.
Met vriendelijke groeten,
Hans Kauffmann.
Beste Koen,
Dank voor je informatie. Misschien nog een tip. Houdt rekening met de radius die een lok kan berijden en de toe te passen straal van de bochten.
Met vriendelijke groet, Jan
Ook de samenstelling van de trein maakt veel uit. Hang de lichtste wagons achteraan, anders bestaat de kans dat ze in bochten uit de rails getrokken of geduwd worden.
Soms biedt het verzwaren van een lichte wagon met bijvoorbeeld een M10 moer al de oplossing.
Zeker te weten Koen en verzwaren wil ook wel eens helpen. Ik heb lood en staafjes ijzer gebruikt en dat gaat prima.
Een van de belangrijkste oorzaken van ontsporingen - wissels - wordt helaas niet vermeld. Vooral bij Marrklin is dit een voortdurende bron van ergernis, omdat de ene loc/rijtuig daarvan geen last heeft en een ander wel. Vaak is het opsporen van de oorzaak heel lastig, zo niet onmogelijk.
Op onze Märklinbaan worden o.a. 48 geballaste, vierassige wagons (96 draaistellen met 192 assen) getrokken door 2x E194, dubbeltractie. Ze passeren bij iedere ronde 34 wissels. Ontsporingen komen zelden voor. Alleen op het gedeelte met een industriebaantje gaat het met lange wagons wel vaak mis. Daar wordt dan tegenwoordig alleen nog maar met twee-assers en tenderlocs gereden.
De tip van het verzwaren werkt in veel gevallen goed. Kijk, vooral bij Märklin, of de draaistellen soepel bewegen en in bogen niet aanlopen tegen de wagenbakken. Verkeerd gehaakte koppelingen gooien ook wel eens roet in het eten. D-treinwagons, voorzien van een sleepcontact hebben minder druk op de rails door het verende, opwaartse effect en zijn daardoor ook gevoeliger voor ontsporingen. Lange wagons (zoals autotransporters) willen nog wel eens een wissellantaarn of -handeltje raken als een boog wordt ingereden.
Weleens gehoord van verkanting ?
Heel nuttig
weer nuttige informatie erbij, zo worden we altijd er weer een beetje slimmer bij
hartelijk dank
Koen een trein hard laten rijden over een modelbaan is niet mooi.
Daarom pas ik de snelheid aan naar het model van de trein. Ik laat de goederen trein langzaam rijden en de wagons zijn verzwaard met boomstammen van echt hout.
zodat hij minder snel ontspoord en is een stuk mooier.
En als je dan lang genoeg naar je pronkstuk kijkt, ga je vanzelf de diesel ruiken.
Het wielblok kan ook een rol spelen, een blok met drie assen wringt harder dan een met twee assen. En kan hij eerder ontsporen.