Een van de eerste en belangrijkste keuze’s die je als Modelspoorbouwer maakt, is het kiezen van de schaal van de modelspoorbaan.
De schaal binnen modelspoor is de verhouding die de modeltreinen hebben ten opzichte van het grootbedrijf.
Om het de modelspoorbouwer makkelijker te maken zijn er verschillende schalen gestandaardiseerd, waarbij de verschillende standaard schalen weer zo hun voor en nadelen hebben.
Maar als je deze wikipedia pagina bekijkt en al meer dan 30 schalen ziet, wordt het er niet duidelijker op welke schaal het beste bij jouw project past.
Dezelfde loc in schaal H0 en Z (bron: wikipedia)
Om een schaal te kiezen, moet je namelijk eerst duidelijk hebben wat jouw situatie is en wat je verwacht van jouw modelspoorbaan.
Om dit makkelijker te maken, heb ik 3 stappen gemaakt waarin je voor jezelf duidelijk maakt wat je precies wilt en zo een schaal kunt kiezen:
Stap 1. Budget en beschikbaarheid
De eerste overweging die gemaakt moet worden, is hoeveel budget er beschikbaar is voor de bouw van de modelspoorbaan.
Immers kun je de grootste plannen hebben, maar moet dit ook financieel haalbaar zijn.
Een bekende aanname is dat een kleinere modelspoor schaal ook minder geld kost…
Alleen klopt deze aanname niet. Namelijk niet de grootte van een schaal, maar de populariteit van een schaal bepalen de prijs.
Hoe meer vraag er naar een trein is in een bepaalde schaal, hoe hoger de productie, wat de prijs per trein omlaag haalt. Daarnaast neemt de concurrentie toe en zullen er eerder ook goedkopere varianten van een modeltrein geproduceerd worden.
Kijk bijvoorbeeld eens naar deze BR 217 locomotief van TRIX in schaal H0:
Een vergelijkbaar model kost in schaal N €239:
Dit heeft er waarschijnlijk alles te maken met dat er in schaal H0 ook een goedkopere variant op de markt is gebracht door liluput:
Doe van te voren dus eens onderzoek naar wat voor treinen en accesoiresen je wilt gaan gebruiken en wat de beschikbaarheid hiervan is in de verschillende schalen en hoeveel de prijsverschillen zijn.
Een tweede punt waarom een kleinere schaal vaak niet minder kost, is omdat je in eenzelfde ruimte meer spoor kwijt kunt. En met meer spoor wordt de verleiding om meer modeltreinen te kopen natuurlijk groter!
Met een klein budget ben je vaak dus beter uit met een kleinere baan, met meer detail. Zo zal een diorama lang niet zo veel kosten als een volledig modelspoorbaan en kun je hierbij juist veel detail in beeld brengen als je in een grotere schaal werkt.
Een Diorama van Evan Daes met veel details op MobExpo 2014
Kijk daarnaast ook naar de beschikbaarheid van scenery in de verschillende schalen. Zo zijn er op conrad.nl in de schaal H0 534 verschillende modelbouw huisjes beschikbaar ten opzichte van 166 in schaal N.
Stap 2. Hoeveel ruimte heb je beschikbaar ?
Nadat je aan de hand van het beschikbare budget weet welke schalen betaalbaar zijn, is het tijd om te kijken hoeveel ruimte je beschikbaar hebt.
Door het type modelspoorbaan dat je wilt gaan bouwen te vergelijken met de beschikbare ruimte kom je er al snel achter in welke schaal het geplande mogelijk is.
Als je een kleinere ruimte beschikbaar hebt, maar toch een grotere modelspoorbaan wilt hebben met veel spoor dan is een kleinere schaal meestal de oplossing.
Vaak zijn het echter niet de mensen met een kleine ruimte, maar juist de mensen met een grotere ruimte die vastlopen met hun modelspoorbaan…
Laat het me uitleggen: als je een grotere ruimte hebt dan wil je deze automatisch ook gaan benutten (denk er maar eens aan… als je naar een groter huis verhuisd vul je op een of andere manier de extra ruimte toch op!)
Hierdoor beginnen soms onervaren modelspoorbouwers direct hun eerste keer al aan een immens grote modelspoorbaan en zijn ze snel overweldigd door alles wat er komt kijken bij het bouwen van een modelspoorbaan.
Vaak zie je dit soort banen niet verder komen dan de ruwbouwfase, of wordt het idee van een modelspoorbaan zelfs compleet aan de kant geschoven als men inziet hoeveel werk het is om een modelspoorbaan van dergelijke grote te bouwen.
Een modelspoorbaan in de ruwbouwfase
Stap 3. Welke schaal past het beste bij jou.
Naast de factoren die bepalen wat de grenzen zijn voor de modelspoorbaan, is wellicht nog belangrijker om te kijken naar welke schaal het beste bij jou past.
Hiervoor dien je bij jezelf na te gaan, waarom je een modelspoorbaan wilt gaan bouwen en wat de modeltreinen hobby voor jou aantrekkelijk maakt.
Er zijn in de basis eigenlijk 2 groepen hobbyisten te onderscheiden:
- – Hobbyisten die de nadruk leggen op het rijden met de modeltreinen
- – Hobbyisten die de nadruk leggen op het bouwen van de modelspoorbaan en het zo realistisch mogelijk maken van de scenery.
Een tafereel met veel detail of de 0e baan Mocanita van Collectief Chemin de Fer Forestier
In combinatie met de eerder besproken factoren, zul je zien dat voor het rijden de kleinere modelspoor schalen meer voordelen hebben (meer spoor in minder ruimte, minder detail in de scenery)
En dat voor hobbyisten die de nadruk hebben op bouwen / scenery grotere schalen interessant zijn omdat hierbij de details beter zichtbaar zijn en je een qua oppervlakte minder groe modelspoorbaan kunt maken omdat de nadruk op het realisme van de baan ligt.
Naast het focussen op rijden of bouwen, is het ook zaak om te kijken naar welke schaal jij prettig vindt werken. Niet iedereen vindt het zogenaamde priegelwerk namelijk prettig, het kan bijvoorbeeld dat je grove handen hebt, of niet zo een goed zicht waardoor dit niet de voorkeur heeft.
Graag zou ik het volgende nog toe willen voegen aan je 3 stappen proces :
Wat wilt u precies ?
a: na druk op het rijden ? (veel treinen, veel lengte)
b: na druk op het bouwen ? dit kan groot maar zekers ook klein (denk aan de mooie diorama’s die je op beurzen ziet).
c: of toch een combinatie van beide ?
Ik zelf ben een beetje van de diorama’s in de grote schalen (zie :
http://www.bolkesteijn.nl/blog/index.php?page=pagina-9-2 ) maar ook een gedetailleerde module baan staat nog op het programma in 1:22.5 🙂
Hoi Koen,
Ziet er goed uit,ben blij dat ik na lang nadenken toch gedaan heb.Je weet nooit wat je binnen haalt,heb mijn vingers pc al een keer gebrand.Maar dit ziet er goed en verzorgt uit.Ben nog een begingende bouwer maar heb van jeugd af aan dit willen doen.
Groetjes Joost.
ziet er goed uit bedankt voor het sturen hier van gr jim
Ik zou bij de keuze van schalen ook smalspoor willen vermelden, als je b.v. zou kiezen voor HOm kan je ook op een kleinere ruimte dan HO een redelijk grote baan maken. Een ander voordeel is dat de schaal gewoon 1:87 is.
als vast bedankt voor de goeie tips het kan altijd nuttig zijn ik heb maar een plaats van 2.50×1.00 meter daarom neem ik de n schaal vriendelijke groetjes
john
ja maar ik een probleem.
Ik heb geen h.o, maar en spoor minietrein.
Dus hoe ga ik nu tewerk met de berekening,hoe met stroom voorzienin.
Want ik heb mijn eerste trein gekregenen geloof memaar,dat is ongeveer zoon 35 tot 40 jaar geleden.
Dat kwam door mijn werk,als chauwfuer op het buiten land route.
Het is zeker een nuttige aanvulling op jouw eerdere publicaties.
Zeker ook zicht is een belangrijke factor
L.S.
Allemaal,euk en prachtig maar artikelen over onderdelen en maten zie je nauwelijks
Ook niet hoe aandrijvingen in elkaar zitten.
Ook nauwelijks iets over de moderne borstelloze motoren en de besturingen.
Wat er is allemaal anders en elke producent vind zijn artikel het beste.
Ook nog niets gelezen over direct drive motoren en andere moderne systemen.
Voor een hobbyist een moeilijke materie om zijn weg re vinden.
Goed stuk.
Ieder beginnende modelspoorder moet zich vooraf bedenken wat hij wil,
a. een ‘speelbaan’ – veel sporen weinig scenery
b. een realistische baan – sporen en scenery in overeenstemming met elkaar en veel details in de scenery.
Ik heb bewust gekozen voor HO, omdat je daarbij (zelf) veel details kan maken.
Kost wel veel ruimte om een redelijke baan te kunnen realiseren.
Het artikel is zeker nuttig maar punt ruimte is nog een probleem
Heel goede uitleg.
Ikzelf heb een hobbyruimte van 4 op 5 meter. Bouw in schaal HO en Belgisch. De ruimte is niet zo groot maar ik werk in de hoogte. Op niveau 0 maak ik het zichtbaar gedeelte. Op niveau -1 en -2 de schaduwstations.
Groetjes en tot een volgende.
Patrick Volders
Mijn ervaring is dat een grotere schaal niet altijd beter/meer/mooiere details betekent. Het valt mij bijv. altijd op dat bij banen in O het groen en personen/dieren onnatuurlijk grof zijn. Verder is het ook misschien leuk om te vermelden dat ik, toen ik nog kon bouwen, het juist een leuke uitdaging vond om in N realistische details te maken.
Ik vond je stappenplan erg leerzaam en handig. Helaas heb ik 50 jaar geleden voor HO gekozen vanwege een huis met grote zolder. Nu heb ik veel en veel minder ruimte en zit ik – helaas? – vast aan HO. Want alles verkopen en opnieuw beginnen met schaal N lijkt me te kostbaar. Is goede raad duur?
Met groet,
Pieter Butz
Kan hier geweldig mee uit de voeten. Heb het boek besteld en is inmiddels betaald. Daar heb ik bericht van ontvangen. Ben alleen mijn wachtwoord kwijt heb een nieuwe aangevraagd maar krijg geen bericht. Zal wel goed komen denk ik.
Groeten Henny de Wilde
Zeer interessante info, onmiddellijk toepasbaar, zeker voor beginnende modelspoorbouwer.
Een artikel over het digitaliseren van locomotieven en automatiseren (sturen via computer) van een modelspoorbaan, kan een nieuwe uitdaging zijn.
Zeer nuttig arftikel
Nuttig stukje. Ik heb er best over nagedacht wat ik wilde, welke ruimte ik qua oppervlakte ik ter beschikking had en belangrijk: hoeveel geld wil ik er in steken.
Wat ook best een punt is; welke rails ga je gebruiken. Ik begon (n-spoor) met Arnold rails. Ik had daar al wat van maar besloot over te stappen op Peco code 80. Misschien was code 50 nog beter geweest. Ik ben het type scenery bouwer, tijdperk t/m III en bouw een groot lokdepot (alleen stoom dus)
Ook dat is iets om vooraf te bedenken, welk tijdperk, welk land? Moderne loks hebben niets te zoeken in het door mij gekozen tijdperk en bv Amerikaanse loks hebben nooit in bv Duitsland, Oostenrijk gereden.
Heeft mij weer wat bij gebracht voor het maken van de scale keuze
Mij interesseerde het rijden
Heb geen ervaring met modelbouw en weet er niets vanaf!
Wel heb ik een tafel gebouwd( 400cmx120cm )
Maar zonder meer!
het is een heel nuttig artikel zeker voor beginners, ik zelf ben nu zo’n 2 jaar bezig maar heb toch mijn hart liggen bij diorama bouw en dat is met H0 en N het is maar net waar ik het plaatsen wil, en ook eventueel kan vervoeren naar tentoonstellingen of andere gelegenheden.
groeten Simon
Hi Koen;
Bedankt voor je heldere uitleg. Ben zelf op dit moment aan het oriënteren hoe ik de tafelbaan ga opbouwen.
Ik op diverse sites (Facebook pagina’s over treinen) hulp en informatie opgevraagd maar weinig respons gekregen.
Soort tafel hoogte en opbouw in een stuk of tafel delen is mij nog niet duidelijk.
Ik hoop meer duidelijkheid te krijgen na het lezen van jouw artikelen.
Hartelijk dank.
Jan.
Koen bedankt voor het sturen van de informatie over de treinschalen en alle artikelen die ik van je lees heel goed en leuk. Henri.
Dag Koen Ik heb 15 m2 ter beschikking ik werk in ho en heb verscheidene locs digitaal gemaakt met suksses het anker is 5polig en op rol lagers gemaakt een mooi werkje heb ook verschillende spoorweg gebouwen op schaal gemaakt in de tijd 1930/35 heb er veel documentatie over en heb lopende ensiklopedies in de spoorofilie ter beschikking waar ik ten rade ga als ik een raad wil geven zoek uit wat je wil een tijdperk,een technisch tafereel of een speeltafereel maar begin klein niet teveel toeters en bellen
Ik begin terug opnieuw met de juiste gegevens en alles digitaal een raad die ze me destijds gaven leer eerst stappen en daarna rennen
Grts allen
Ik vind genoemde uiteenzettingen over de schalen wat betreft de modelbanen nuttig
Nutttig, ook graag verneem ik storingen en problemen aan de motoren, onderhoud aan de baan, poetsen ,schoon maken, en de motoren reinigen.
Ik vernam van een kennis dat n-schaal mottoren kunnen doorbranden, zwaar gaan lopen.
Ik wil op de achtergrond, perspectief N-schaal toepassen., en eerst wil ik weten na-vragen tegen welke problemen je kan aanlopen. Diverse mensen heb ik ondervraagt, en op Eurospoor, rijdt N-schaal probleemloos.
Bezind eer ge begind