Wanneer je een beperkt budget hebt maar toch een modelbaan wilt bouwen, kun je veel besparen door je gebouwen van karton te maken. Je kunt hiervoor grote vellen zogeheten architecten karton kopen in de kantoorboekhandel (ook bij veel Bruna vestigingen). Dit karton is verkrijgbaar is verschillende kleuren, waardoor je eventueel weinig schilderwerk hoeft te verrichten. Maar je kunt ook met gewoon printerpapier en afvalkarton (bijvoorbeeld van doosverpakkingen) aan de slag.

De bedoeling is dat je eerst op een blank vel karton de contouren tekent van bijvoorbeeld een woonhuis. Voor de juiste afmetingen in spoor N ga je uit van een schaalverhouding van 1: 160 (dus 160 cm in de werkelijkheid wordt 1 cm op jouw vel karton) en voor spoor H0 is dat 1:87 (dus een deur van 90 cm breed in de werkelijkheid wordt ongeveer 1,1 cm op het karton).

Teken nu ook de vensters en deuren in maar dan wel de kleine opening (de kozijnen ga je nog opbrengen).

Wanneer dus een venster in de realiteit 60 cm breed is, wordt dit 0,68 cm breed in H0 en de standaard hoogte van 120 cm wordt 1,38 cm in H0. Voor N doe je dezelfde berekening maar dan wordt die 60 cm breedte gedeeld door 160, enzovoorts.

Dit zijn de glaspartijen en de deuren. Je snijdt ze uit het karton uit zodat je er later een stukje plexiglas achter kunt plakken voor het raam en een ‘echte’ deur uit een ander stukje karton. Nu maak je dezelfde gevel nog een keer en die plak je op de eerste. Je krijgt nu al perspectief doordat het raam en de deuropening in een ‘dikkere’ muur wegvallen. Je derde gevel krijgt nu iets grotere openingen bij de ramen en deuren zodat je kozijncontouren krijgt. Dit zijn binnenliggende kozijnen. Wil je buitenliggende (naar buiten uitstekende) kozijnen, dan knip je kartonnen frames (als het ware schulderijlijstjes) de je rondom de glaspartijen en deuren opplakt.

De volgende stap is het aanbrengen van metselwerk. Hiervoor leent zich het printen van bakstenen op vellen ‘gewoon’ printpapier. Teken de contouren van je gevel er op af en ook die van de raam- en deurkozijnen. Knip ze uit en plak ze op je kartonnen gevel. Je kunt daarna onder de ramen een stukje karton lijmen als vensterbank.

Dakpartijen

Voor het imiteren van pannendaken neem je zogeheten golfkarton. Dit wordt veel gebruikt als verpakkingsmateriaal voor verzenddozen. Teken eerst je complete dak af en knip het dan uit. Wanneer je met een puntdak werkt, kun je het beste beide dakhelften aan elkaar vast tekenen en in het midden een vouw aanbrengen. Na het aanbrengen van het dak lijm je er dan van een gebogen stukje architecten karton de dakvorst op.

Door met de botte kant van een schaar de ribbels in het golfkarton in te drukken, ontstaat het dakpan effect. Voordat je dit gaat doen, kun je het beste eerst met een zwarte kleurechte (vilt)stift de horizontale lijnen aanbrengen die zo karakteristiek zijn voor pannendaken. Daarna verf je het kartonnen dak met een ietwat transparante rode of grijze (donkerblauwe) acrylverf om het dak zijn authentieke kleur te geven.

Wil je een dakraam aanbrengen, dan volg je dezelfde methode van uitsnijden en verdikte randen opbrengen als bij de ramen in de gevels. Wil je een dakkapel (ook wel koekoek genaamd), dan maak je een los element uit het architecten karton, wat je daarna op het dak lijmt. Vergeet niet rond de aansluiting op het dak een streepje grijze verf aan te brengen om het loodbeslag te imiteren.

Een schoorsteen (heel ouderwets maar wel mooi om te zien!) maak je ook uit het architecten karton en het baksteenpapier. De moderne CV-schoorsteen maak je van een stukje plastic (bijvoorbeeld van een wattenstaafje), wat je zwart schildert.

Kant en klare bouwplaten

Misschien werk je liever met kant en klaar verkrijgbare bouwplaten. Je kunt ze zelfs op internet vinden en ze downloaden om ze zelf uit te printen.

Wanneer je dit doet, raad ik je aan om het fotopapier te gebruiken dat je kunt kopen bij grote warenhuizen zoals Big Bazar en Action. Dit is uitstekend papier voor bouwplaten en is goedkoper dan het fotopapier van de grote printerfabrikanten. Neem wel een matte uitvoering want bij glanzend fotopapier loop je het risico dat de printerinkt aan je vingers blijft zitten wanneer je de bouwplaat gaat knippen, vouwen en plakken.

Omdat bouwplaten niet zoveel relief vertonen – zeg maar gerust helemaal geen – kun je een bepaald plaat misschien twee keer printen en dan van eentje de raam- en deurpartijen uitsnijden. Wanneer je dan die tweede plaat op de eerste plakt, krijg je al een mooier effect. Bovendien wordt je gebouw er wat steviger door.

Binnenverlichting

Veel spoorwegmodelbouwers vinden het leuk om hun gebouwen van binnenverlichting te voorzien. Wanneer je dat met kartonnen bouwsels gaat doen, kun je het beste eerst de binnenkant van je gebouw bekleden met aluminiumfolie. Dit heeft twee taken, namelijk enerzijds bescherming bieden tegen teveel warmte afgifte van het lampje (uiteindelijk kan dat brandgevaar opleveren) en anderzijds voorkomt het doorschijnen van het lichtje door de muren van het gebouw.

Wel moet je er voor zorgen dat je de raampartijen van een kant en klare bouwplaat helemaal uitsnijdt en verwijdert, omdat anders de verlichting niet goed tot zijn recht komt. Plak in de openingen een stukje doorzichtig plastic (ik gebruik zelf altijd de plastic beschermkapjes die in een nieuw gekocht overhemd de kraag afschermen) en imiteer eventueel met een watervaste viltstift aan de binnenkant wat gordijnen en planten.

Ik wens je veel succes met deze ‘eigenbouw’ en vergeet niet jouw commentaar hieronder achter te laten.