Modelspoor wissels bieden je de mogelijkheid om te “wisselen” van traject op de modelspoorbaan. De modelspoor wissel is eigenlijk een recht stuk spoor en een bocht inéén. Afhankelijk van de stand van de wissel zal de modeltrein over het rechte stuk spoor rijden of over de bocht.
Hoe werken modelspoor wissels ?
De stand van de wissel is eigenlijk de stang van de wisseltongen. De wisseltongen zijn verbonden met de stelbiels. De stelbiels is een bewegende biels die dus twee standen kent. Deze stand kan met de hand worden ingesteld of worden aangestuurd door de wisselaandrijving.
Als de trein door de wisseltongen heen rijdt is het belangrijk dat vanaf het puntstuk de juiste rails gevolgd wordt. De strijkregels drukken op dit punt de buitenste wielen dan ook tegen de spoorstaaf waardoor de trein de juiste spoorstaven volgt.
Werking van een wissel (By Emdx)
Overigens is het bij gelijkstroom (Roco, Fleischmann wissels e.d.) belangrijk om het puntstuk van stroom te voorzien. Anders bestaat er de kans dat de trein stil komt te staan op de wissel. Omdat afhankelijk van stand van de wissel, de min of plus-pool op het puntstuk wordt aangesloten wordt er ook wel gesproken van het polariseren van het puntstuk.
Bij Märklin wissels (wisselstroom) hoef je dit dus niet te doen, omdat de stroom-toevoer via de punt-contacten tussen de rails gaat en niet via spoorstaven.
Wisselaandrijving
Op een baan met meerdere wissels is het al snel onmogelijk om deze handmatig om te zetten. Om dit op afstand te kunnen doen, dienen de wissels voorzien te worden van wisselaandrijving. Een wisselaandrijving zet de stand van de wissel om door de stelbiels te verplaatsen. Zo kan de wisselaandrijving bijvoorbeeld onder de modelspoorbaan met een ijzer staafje met de stelbiels verbonden zijn en deze zo omzetten.
Het omzetten kan op verschillende manieren. Zo bieden de meeste grote fabrikanten (zoals Marklin en Fleischmann) een wisselaandrijving met magneetspoel aan. Dit type wisselaandrijvingen zijn te herkennen de “klap” waarmee ze de wissel omzetten. Dit en ook het feit dat deze aandrijvingen niet heel berijfszeker zijn maakt ze niet heel populair. Het voordeel is echter wel dat ze makkelijk aan te sluiten zijn.
Een realistische manier van een wissel omzetten is met een elektromotor of servomotor. De wissel wordt dan gelijkmatiger omgezet. Er zijn zelfs varianten waarbij de elektromotor de wisselton permanent tegen de spoorstaaf aangedrukt houdt.
Wisseldecoder aansluiten
Als je gebruikt maakt van een wisselaandrijving wil je deze natuurlijk op afstand kunnen aansturen. Nu kan dit op de analoge modelspoorbaan door de wisselandrijving op een schakelaar aan te sluiten, waarmee je de stand van de wissel bepaald.
Wil je de wissel echter digitaal aansturen, dan zul je deze moeten voorzien van een wisseldecoder. De wisseldecoder zet het digitale signaal – afkomstig uit de digitale centrale – om in de elektrische impuls die de wisselaandrijving nodig heeft. Afhankelijk van de wisselaandrijving heb je dus wisseldecoder nodig die geschikt is om deze aan te sturen.
Veel wisseldecoders hebben meerdere uitgangen. Zo kun je meerdere wissels aansluiten op deze decoder en deze allemaal vanuit de digitale centrale aansluiten.
—
Wil je meer leren over wissels, wisselandrijvingen, het leggen van rails en alle andere zaken die komen kijken bij de bouw van een modelspoorbaan ? Dan heb ik goed nieuws… mijn nieuwe boek is binnen!
Ga nu naar deze pagina: www.modeltreinen.org/handboek/ en zorg dat je er als eerste bij bent!
Sorry ; bij Marklin zijn de buitenste rails verbonden en voeren stroom; alleen de middencontacten zijn de andere pool. Verder prima.
It’s not true!!!
Was toch weer even nuttig, had een klein probleemtje
kon het oplossen.
Hoi Koen,
Weer een goed / helder stuk over de modelbaan “wissel”.
Klopt wat Paul vd Veen als opm. plaatst.
LS Alle dingen die een spoorbaan beter maken zijn van belang. Bedankt. J.G.
hoe kan ik de een laten stoppen voor een wissel
Scherrenburg
moet het puntstuk van een fleischmann wissel, door de koper worden bewerkt(stroomvoorziening),zo ja hoe moet ik dat doen?
groet, Joep
Nee, dat hoeft bij een fleishmann wissel niet
Altijd leuk om iets bij te leren met betrekking tot wisselaandrijving,ik rij nog analoog omdat ik stoomtijdperk rij,ik heb nog 2930 een simpel stoomloc het aansluiten op de schakelaar moet nog steeds geschieden.
Maar het is afhankelijk de van ruimte die iemand beschikt om een modelbaan te beginnen,soms ook geduld,maar informatie over technische innovatie is altijd welkom
Groet Tjidze Scheltinga
Heel nuttige informatie
Hallo Koen,
Ik kon geen foutje vinden in je stukje over de wissels.
Bij 2 rail spoor (o.a. Fleischman) is de ene railstaaf de plus en de andere de min.
Bij 3 rail spoor ( Marklin) zijn beide railstaven de min en de puco, s in het midden de plus.
Dus Paul en Hans een klein woordje “sorry” richting Koen zou op zijn plaats zijn.
Koen, ook belangrijk. Inderdaad magneet een zwak punt . Maar met enig geduld en een eigen decoder gaar het prima.
Dank en heb weeral iets geleerd alhoewel van wissels ben ik op de hoogte daar ik aan de NMBS werk
Ik vond het artikel inderdaad nuttig, ook al heb ik al vele jaren een gedigitaliseerde modelbaan.
Hallo Koen, perfect hé, als wij jou niet hadden kwam er toch niks van terecht. Heb nog steeds moeite met de seinen, maar dat komt wel. Tijd zat anders ben je zo klaar.
Mvg. Goof
Geldt dit ook voor de Marklin wissels, oude en nieuwe!!!!
Ik rij digitaal als ik op een wissel rijd die niet juist ligt heb ik kortsluiting op het puntstuk hoe kan ik het puntstuk polariseren van de gewone Roco wissels
Graag een woordje meer uitleg
Als je voor PECO wissels kiest, moet je ook het puntstuk ook omschakelen van plus naar min. Let op deze zijn in het wissel doorverbonden zodat je dit stuk wel apart isoleert. Anders heb je kortsluiting. Dit heb je ook als je zelf wissels maakt.
Dit boek had ik eerder nodig gehad. Misschien bij mijn volgende baan.
zeer nuttige informatie
leuk informatief,maar ik ben eigenlijk geintereseerd in een wissel verwarming voor mijn LGB buitenbaan,WEET jij mischien of dat bestaat,of hoe je er een kunt maken .
mischien voor proef en dan verbeteren?
groetjes michel peeters
Nuttig artikel, ook helder en duidelijk. ik zoek alleen iets meer info over aansturing via servo’s.
Ik wil wel met Digikeijs gaan werken. Maar dan heb je volgens de website behalve een schakeldecoder, ook nog een aparte servodecoder nodig?? Klopt dat??
Wie heeft hier ervaring mee (positief/negatief)??
Groeten,
Hans Rensink
Nee de servodecoder volstaat bij digikeijs
Ter aanvulling op het hierboven staande van mijn hand.
Met gebruik van de digikeijs servo’s, denk ik.
Ik heb inmiddels 5 roco wissels op de bovenbaan met servo’s uitgerust.
Het werkt heel mooi, vooral de een na laatste die ik heb gedaan.
De roco wissels zijn wel heel kwetsbaar heb er 3 vernield bij die een na laatste. De verbinding tussen biels en wisseltong breek heel makkelijk af.
heb er een video van gemaakt en op facebook gezet.
https://www.facebook.com/frodo.ballings.1
7 november 2018
Leuk artikel, het is ook zeer handig om te weten hoe de mechaniek binnen in de wissel zit, veertjes en alle onderdelen.
Als bijvoorbeeld wissel, Engels wissel of driewegwissel niet goed werkt, dat men zelf kan repareren I.p.v. een nieuwe te kopen (kan zeer kostbaar te zijn)
Ik heb namelijk een Minitrix Engels wissel die gerepareerd moet worden…
Hoi Michel Peeters,
er bestaan systemen om waterbuizen vorstvrij te houden met een (elektrisch geïsoleerde) weerstandsdraad die warm wordt. Wellicht kun je zo’n draad onder je rails leggen en onder de wissels een paar heer heen en weer laten gaan om meer warmte te krijgen.
Groetjes van Arthur
Beste Koen,
Weer een prachtig leer moment.
Het is leuk al die berichten als naar antwoorden staat is alles verouderd 2017 -2018 zijn er in 2021 geen reakties????????????
heb zojuist een wissel “geelectrificeerd ” . wissel gaat wel om maar niet terug. wat doe ik nu fout?
hallo, wat is beter om een wissel aan te sturen, met wissl-of gelijkstroom.