Om het maximale uit de modelspoor hobby te halen, is het juiste gereedschap van belang. En gaande weg zul je waarschijnlijk al het e.e.a. aan gereedschap gekocht hebben, maar soms is het handig om te weten welk gereedschap je voor een bepaalde klus kunt gebruiken. Daarom neem ik je in dit artikel mee langs verschillende facetten van de hobby en kijk naar welke gereedschappen je kunt gebruiken.
Veel gereedschap kun je gewoon bij de bouwmarkt kopen, maar sommige specialistische gereedschappen zijn alleen te koop bij de hobby-winkel. Ik heb het al eerder gezegd, maar als het om gereedschap gaat raad ik je aan om voor kwaliteit te gaan, niet alleen gaat goed gereedschap veel langer mee, ook is het een stuk prettiger in gebruik.
Onderbouw
De eerste stap in het bouwen van een modelspoorbaan is natuurlijk het bouwen van de onderbouw / treintafel. En zo als met veel klusjes binnen de modelspoorhobby, vindt de een dit hartstikke leuk om te doen en slaat de ander het liever over. Niet voor niets dat er heel wat modelspoorbanen simpelweg op een oude tafel of op 2 schragen gebouwd zijn. Heb je geen plezier in deze klus ? Kijk dan of je dit kunt laten doen, of een kant en klare treintafel kunt kopen. Het is namelijk wel belangrijk dat de onderbouw/treintafel goed gemaakt worden. De onderbouw zorgt voor het absorberen van trillingen en geluiden van de treinen en bij grotere banen ook nog eens voor de bereikbaarheid van bepaalde plekken op de baan.
Hoe je de treintafel (onderbouw) het beste kunt maken – denk aan zowel de open als de gesloten bouwwijze – leg ik uitgebreid aan je uit in mijn nieuwe boek Modelspoor Handboek (zie de link op deze pagina).
Een Zaag
Een van de eerste stukken gereedschap die ik iedereen, die serieus een goede treintafel wil gaan bouwen aanraad, is een goede zaag. De beste zaag voor deze klus is een zogenoemde afkortzaag (zoals hier is afgebeeld). Met deze zaag maak je het jezelf gemakkelijk om stukken hout op maat te zagen. Of je dit nu recht of diagonaal (of in verstek) wilt doen. Het nadeel is echter wel dat een beetje goede afkortzaag je al gauw meer gaat kosten dan alle hout voor je onderbouw.
Maar ook met een “simpele” cirkelzaag kom je een heel eind. Het resultaat zal grotendeels aan je eigen vakkundigheid liggen. Ook de kwaliteit van het zaagblad speelt een grote factor. Zorg voor een zaagblad met minimaal 30 tanden en ga niet voor de allergoedkoopste.
Uiteraard kun je de “ouderwetse” handzaag gebruiken. Hier kun je alleen niet zo snel en precies mee werken als met een afkort- of cirkelzaag. Een zeker als je veel te zagen hebt, gaat er aardig wat tijd in zitten.
Mocht je nu echt geen zin hebben om zelf te gaan zagen, zorg dan dat je van te voren alle benodigde stukken in de juiste afmetingen weet en laat alle hout (balkjes, plankjes, bladgedeelten) op maat zagen door de houthandel waar je het gaat kopen. Een goede bouwtekening van je tafel levert immers ook gelijk een goede stukslijst op! De zaagmedewerker van de bouwmarkt of de houthandel zal graag jouw tekening erbij gebruiken omdat hij in één oogopslag kan zien of je tekening klopt danwel of je ergens iets vergeten bent. Bovendien kan hij helpen bij het uitzoeken van het juiste materiaal (balkjes, plankjes, plaatmateriaal).
De onderbouw in elkaar zetten
Nadat het hout op maat is gezaagd, is het tijd om de onderbouw daadwerkelijk in elkaar te gaan zetten. Maak je een modulaire baan of verwacht je de onderbouw nog eens in en uit elkaar te moeten halen ? Gebruik dan boutjes en moertjes om het hout met elkaar te verbinden. Is je onderbouw permanent, gebruik dan schroeven in combinatie met houtlijm om goede verbindingen te maken.
De welbekende zwarte houtschroeven die bij elke bouwmarkt te verkrijgen zijn, voldoen prima in combinatie met de witte houtlijm. Ik raad het gebruik van spijkers af! Deze trillen veel te snel los en de verbinding wordt niet zo stevig als met een fatsoenlijke schroef.
Voor de montage kun je een boormachine gebruiken om gaten te maken voor de bouten of met een bitje om de schroeven vast te draaien. Hoewel vandaag de dag de aanbiedingen van accuboormachines je om de oren vliegen, raad ik voor 80% van de modelspoorhobbyisten een accu boormachine af. Doordat je de boormachine in de praktijk maar een paar keer per jaar gebruikt, gaat de accu hard achteruit en ben je met een “normale” boormachine een stuk beter uit. Ben je een actieve klusser ? Dan heb je natuurlijk al lang een accu boormachine.
Ga je bouten en moertjes gebruiken ? Zorg er voor dat je dan ringetjes gebruikt voor je moertjes, zodat je de bout niet het hout in draait.
Overig gereedschap
Een aantal andere gereedschappen die ik in de buurt houd, tijdens het maken van een treintafel, zijn een waterpas, winkelhaak, potlood en een rolmaat om de afmetingen aan te geven.
Rails leggen
Rails op maat maken
Er zijn verschillende manieren om rails in te korten. Een van de meest populaire stukken gereedschap hiervoor is de dremel. De dremel is eigenlijk een mini boormachine waar je diverse kleine opzetstukjes op kunt zetten. Van kleine schuurschijfjes tot slijpschijven,van boortjes (zowel stalen als diamant) tot veel andere hulpstukken waarmee je onder andere de rails kunt inkorten. De reden dat de dremel (of soortgelijk product) zo populair is, ligt in het feit dat je het apparaat voor meer taken op de modelspoorbaan (en bij andere hobbytaken) kunt gebruiken. Bijvoorbeeld het boren van gaten in de treintafel voor het doorvoeren van verlichtingsdraad of railvoedingskabels. Een alternatief voor de dremel bij het inkorten van rails is een haakse slijper met dunne slijpschijf gebruiken.
Hoewel een dremel of een haakse slijper niet speciaal gemaakt zijn om rails in te korten, werkt dit voor veel hobbyisten prima. Ben je niet tevreden over het resultaat van bovenstaande oplossing, kijk dan eens naar zogenaamde railsnijtangen. Deze zijn online of bij de hobbywinkel te verkrijgen en zorgen dat de rails netjes recht worden afgesneden (waar een normale tang schuin knipt of de rails plat knijpt).
Een andere oplossing is het zaagje van Roco (bestelnummer 10900). Dit zaagje is speciaal gemaakt voor het inkorten van rails en zorgt dus voor een perfect resultaat.
Hulpmiddelen
Een van de hulpmiddelen die handig is bij het leggen van rails, is de zogenoemde NMRA Gauge, zoals hier is afgebeeld. Met dit malletje kun je rond het spoor checken of de NMRA normen worden aangehouden en of je treinen dus nergens tegen aan zullen lopen.
De National Model Railroaders Association (NMRA) of America is een overkoepelende organisatie van modelbouwverenigingen in de USA, die heel veel normen (standaarden) heeft ontwikkeld in de diverse modelbouw-schalen. De Gauge-checker beweeg je met de hand over de rails – met name door bogen en over wissels – om op die manier na te gaan of je lok of treinstel bijvoorbeeld een seinpaal raakt in de boog of een bovenleidingmast, een perronrand of een wissellantaarn. Het hulpmiddel geeft niet aan of een (lang) rijtuig of een lange wagon teveel overhelt in de boog. Dat zul je dus altijd nog met de hand moeten controleren tijdens het leggen van de rails en het plaatsen van de masten, de perrons, etc.
Een ander handig hulpmiddel is een zogenoemde wielentrekker. Hiermee kun je een vaste afstand tussen de sporen aanhouden. Deze zijn bij specialistische winkels te koop maar ook simpel zelf te maken door het onderstel van twee wagons met een verbindingsstuk van de gewenste lengte met elkaar te verbinden. Met name bij het gebruik van flexibele rails maar ook wanneer je zelf rails maakt, is dit een goed hulpmiddel.
Soldeerbout
Een soldeerbout kun je tijdens het leggen van het spoor gebruiken om voedingsdraden aan te sluiten en spoorlassen te vertinnen. Let er op dat je voedingsdraden nooit aan de binnenkant van de railstaaf soldeert maar altijd aan de buitenkant. Wanneer je ze aan de binnenkant soldeert, krijg je een verdikking waar de wielflens tegenaan loopt en daardoor kan ontsporen.
Elektra
Striptang
Een stuk gereedschap dat je leven een stuk gemakkelijker zal maken, is een striptang. Het kost je nog geen 10 euro en het maakt het strippen van kabels een fluitje van een cent. Daarnaast zit er op de meeste striptangen ook een gedeelte waarmee je kabels kunt aandrukken.
Tangetjes
Voor het werken met elektra is het handig om de volgende twee tangetjes in de buurt te houden. Een snijtang (bijvoorbeeld een zijsnijtang) om draden door te knippen. En een “botte tang” (bijvoorbeeld een puntige platte tang) om draden mee vast te houden en te buigen.
Krimpkous / isolatietape
Geen gereedschap maar wel handig, is een setje krimpkousen in verschillende diktes. Met een krimpkous maak je elektrische verbindingen net even een stukje netter en is de kans op kortsluiting of losschieten van de verbinding, een stuk kleiner. Daarnaast weet iedere ervaren hobbyist dat isolatietape ook handig kan zijn. Zeker wanneer je dingen aan het testen bent en nog geen definitieve verbinding wilt maken, kan isolatietape een verbinding prima isoleren.
Hou het netjes
Zorg ervoor dat je de elektrische verbindinge en kabels netjes houdt en gebruik de hulpmiddelen om dit te doen. Dit zijn o.a. tie-wraps, verschillende soorten connectoren, krammetjes en materiaal om de kabels te labelen. Labelen is erg belangrijk om te weten waar de kabel voor dient, waar hij vandaan komt en naar toe gaat.
Dat was het voor nu… In deel 2 gaan we het o.a. hebben over het gereedschap voor het maken van scenery en gebouwen, dus houd je mailbox weer in de gaten.
P.S. Laat me even weten of je wat aan dit artikel hebt gehad 🙂
eerlijk ik was enkele dingen alweer vergeten
hg joost
dit zijn zeer handige tips
bedankt
In veel bladen en specials is het gebruik van gereedschap aan de orde geweest. Verder miste ik nog wel de lijmtangen. Vooral voor modules of losse traject noodzakelijk.
T.a.v. de draden maak ik – eigenlijk sinds kort – gebruik van een striptang. Een vondst aangezien je met een kniptang de draad meteen in zijn geheel doorkneep. Ik bedoel een striptang die je zodanig kunt instellen op de diameter van de draad, waardoor meteen een nauwkeurige “blote”kabel hebt om te solderen e.d. Kosten rond de 20 euro. De platte striptang is minder handig.
beste koen,
heel erg nuttige tips, superbedankt!
wil je ook een keer uitleggen hoe je een treintafel bouwt?
alvast bedankt.
groetjes, Jasper.
Super…….bedankt voor de info…goed bruikbaar
ik mis nog een goede multimeter om een en ander door te meten na montage. b.v bij het railleggen een isolatie las vergeten, kortsluiting of een verkeerd aangesloten draadje .Ook handig is een oud trafotje van b.v een
kruimeldief met twee lange draden waarin een lampje is opgenomen zeer handig om draden door te meten en aansluitingen te controleren
Koop in plaatsen van een Dremel een Proxxon, Proxxon heeft een veel grotere bereik qua toerental. Het elektrisch gereedschap is wel duurder, maar kwaliteitief veel beter dan Dremel. Ook zijn de gereedschapjes voor de Proxxon weer goedkoper dan die voor de Dremel.
Al met al door elkaar gezien, koop een Proxxon.
Goeie multimeter nodig? Ga voor Fluke, deze zijn kortsluitvast, je kunt ook met een gerust hart op de weerstand doormeetstand de 230V van je stopcontact testen, Fluke blijft heel. Die van de bouwmarkt niet.
Handige tips hoor!!
Ik zou alleen voor de striptang de zelfinstellende gebruiken. Daarmee beschadig je blote draad niet. In de vakhandel al jaren een standaard product, sinds kort ook bij de bouwmarkt verkrijgbaar.
Voor het fijnere werk zijn miniatuur machines te koop. Kosten weleen paar centen, maar als je een meer gevorderde modelbouwer bent en ook je scenery zelf bouwt, zijn dit erg handige stukken gereedschap.
dank je wel heel goede tips
Op het stukje Elektrische boor/accu boor ben ik het niet met je eens:
een elektrische boor heeft veel te veel vermogen /koppel waardoor deze niet geschikt zijn om mee te schroeven. Hou het dan op een ouderwetse handschroevendraaier.
En dan de reclame voor Fluke van Richard: Ik ben professioneel ook fan van Fluke, maar voor een hobby-ist is 485 Euro(ex Btw) voor een meter die misschien een 1,5u per modelbaan gebruikt wordt (meestal alleen om draden door te piepen) een klein beetje overdreven?
En qua Proxxon: Ik heb een Dremel van mijn ouders gekregen, en op mijn werk hebben we een uitgebreid Proxxon assortiment. Ik sluit me aan dat ze voor de hobby meer in het assortiment hebben.
Koen, Succes de opmerkingen!
koen
bedankt voor je goed bruikbare tips
weet nog niet wat van spoor ik ga gebruiken,ac dc enz.
bedankt voor je info.
vrgr
henk
Bedankt voor de tips. Ik heb hier heel veel aan.
is weer een goed idee koen jij mag blijven
Ik kocht 3-2 jaar geleden een soldeerbout (op gas navulbaar )bij de Aldi
zelden heb ik van een stuk gereedschap zoveel plezier gehad
he koen weer bedankt he vond weer super ik was al weer wat gereedschap vergeten bedankt
bedankt koen voor de tip van het solderen
Alweer zeer goede tips. Sommige dingen vergeet je snel.
Er is al een Fluke voor 160 euries.
Geestig om bijna dagelijks een reeks tips te mogen ontvangen. Soms wenst men dat het vlugger gaat.
Bedankt voor de alle tips tot nu toe. Het meeste gereedschap heb ik al.
Ik weet nog niet hoe ik de baan digitaal ga aansturen, enkeld voor de treinbesturing of ook voor de wissels.
Ik rij Marklin en overweeg eeen centrale aan te schaffen van Marklin of van ESU
dank u voor al de tips die je opstuurt.
er zijn veel zaken waar ik nog niet veel van afwist
wat het gereedschap betreft ben ik zéér goed uitgerust en ik kan voor
somige dingen beschikken over een machinepark
In aansluiting op de enorme berg aan reacties zou ik tot slot nog willen attenderen op een uitgave van de MIBA waarin alle noodzakelijke gereedschappen met name voor de aansluitingen worden besproken( duits- talig). Kost rond de 10 euro en is beslist waardevol. Ik heb er zelfs iets nieuw uit kunnen halen.
bedankt Koen.vele hebben hier ook aan.
Werkelijk boeiend! Ben je wellicht van plan nog meer van zulke artikels te schrijven? Laten we het hopen. Ik ben hoe dan ook in hoge mate verbaasd. Ga beslist zo door!
altijd leuke en handige tips bedankt Koen.
mvg Jan
bedankt,dit vond ik zeer nuttig.vooral ook de krimpkous.
weet iemand toevallig waar kant en klare modeltrein tafels gemaakt worden of iemand die iemand kent die het graag doet voor een ander?
vrgr rene
Dat klopt goed gereedschap is het halve werk, ik heb het geluk dat ik in loop van de tijd veel gereedschap hebt gespaard en dat komt nu goed van pas.
Mijn trein heeft meer als 20 jaar in dozen gestaan en nu ben ik weer begonnen want mijn 3 dochters zijn de deur uit die wonen op der eigen dus heb ik weer plaats om te bouwen.
Het is wel weer even wennen want er is veel veranderd met de modelbouw en de treinen.
Ik heb mijn baan al 3 x opgebouwd en afgebroken, toen heb ik van jou die mailtjes gekregen van hoe en wat te doen en waar je op moet letten , daar was ik heel blij mee. Bedankt Koen
Hallo Koen,
Alweer erg goede Tips, Ga zo Door!!!!
Groetjes jaap…………………..
Leuk artikel, heb echter de onderbouw al enige tijd klaar.
Ben nu aan het orienteren op “toplaag”!
Ben weer van plan om na meer dan 38 jaar een treinbaan te bouwen…
Met M-rails van Märklin.
Daarom een prettige reminder wat er ook allemaal weer bij komt kijken.
Geldt ook voor de andere tips van jou.
Graag nog eens wat over de “treintafel”, zie de reactie van een zekere Jasper.
Ivo
Wederom een prima artikel en veel nuttige tips!
Voor veel (her)beginners is het goed om even langs het rijtje met gereedschap te gaan. Velen hebben reeds het nodige gereedschap,overgehouden van het gebruik in het verleden of hebben het gewoon al in huis voor allerhande huishoudlijke klusjes. Dit artikel voorkomt in ieder geval dat men allerlei zaken gaat aanschaffen die men blijkt al in huis te hebben.
Ben benieuwd naar het artikel over het wat speciaalistischer gereedschap
Veel leuke tips!
Ik heb er nu direct nog niets aan maar zeker in de toekomst, we zijn nog zeker een jaar bezig om ons huis te renoveren daarna is de treinbaan aan de beurt. Begin helemaal opnieuw na jaren niets gedaan te hebben (lees verkocht), dus ook alles opnieuw kopen. Heb besloten om voor Marklin te gaan (digitaal)ben mij flink aan het voeden in de winkels(internet)o.a. rails. Er is zoveel veranderd in de 35 jaar niets doen.
Ben niet voor niets lid geworden ga dus een hoop van jou kennis gebruik maken.
grtz.Ron
Het was me wel bekend. Ik doe het zelf veel. Maar handig om het weer even op een rijtje te hebben. Bedankt Koen
Beste Koen,
bedankt voor uw info-site!
Zelfs voor al wat verder gevorderden
biedt u nog interessante tips en
raadgevingen!!!
Bedankt en vriendelijke groeten,
Eric.
hallo koen,
ik vind dit artikel heel nuttig aangezien je met slecht snijgereedschap maar zit te prutsen.
gr daan.
Ik knutsel al vele jaren aan de treinbaan, en
toch komen er elke keer weer goede en bruikbare tips voorbij.
Bedankt !
Fred
Even een opfrisser.
Bedankt Koen.
Ik vindt deze info zeker nutig!
De zwarte schroeven waar u over spreekt zijn eigenlijk gipsschroeven en hebben een zoetere draad en zijn geschikt voor door gips in metaalprofielen,een voordeel is dat ze niet roesten!
De slijpschijf waar u over spreekt kunt u kopen bij een bouwmarkt onder de naam flexschijf.
Mooi dat u deze info zo gedetailleerd weergeeft
Groet: van Welzen
heel intresant ook van de bremmel nogmaals bedankt
Groetjes Leonardus
voor mij als niet super-handige prima tips.
Zeker de moeite ik wacht vol ongeduld op teel 2.
mvg Roland
Uitstekend werk van je en duidelijk uitgelegd vind ik al je tips en tricks. Keep on going with the good job, koen (y)
Goede tips Koen. Bedankt
voor dit deel heb ik de meeste gereedschappen, ben ook uit deze fase. Ben benieuwd naar deel 2 want daar ben ik nu aan toe op mijn baan.
goede en hendige tips
dank u
Hallo
Ik vind dit artikel en de uitleg wel goed,vooral voor mensen
die met een nieuwe baan willen starten.
Zeer nuttige tips !!
Grtj
Zijn allemaal hele goede tips, zelfs ik als actief klusser haal er weer hele handige dingen uit. Maar toch zou ik op gebied van de boormachine ook wanneer het ding 1 keer per jaar word gebruikt rustig een accu schroefmachine aanschaffen. Let hierbij dan wel op dat je een Li-ion accu erbij hebt, deze lopen namelijk niet leeg zoals de oude accu’s.
leer ieder keer weer wat bij
bedankt
voor mij is dat hier van harte welkom en handige tips
Beste Koen.
Bed
ankt voor je heldere uitleg,ga zo door.
Groeten Bob.Olie
Koen bedankt voor uileg ben al een stap verder onderbow zit deels in elkaar, wacht op de volgende delen bedankt.
Bedankt voor je artikel, start na 25 jaar weer met deze hobby en moet alles weer van basis beginnen.
Goede tip bedankt
Zeer interessant deze mail
ik ontbreek nog een heel belangrijk gereedschap wat ik heb leren waarderen.het is een trilzaag .waar je ook veel hulpmiddelen op kunt zetten.je kunt er echt mee tot in de hoekjes zagen .deze tool is vooral handig als je iets vergeten bent uit te zagen .http://images.bosch-professional.com/nl/nl/ocs/stageprodimg/gop-250-ce-25429.jpg
het duurste moet je hier niet van kopen want ik heb nog geen verschil gevonden tussen een van 30 euro en een van 200 euro het zijn vooral de zaagjes die belangrijk zijn.draden door meten doe ik met een piepertje (zelfbouw).als ik onder de tafel bezig ben en ik moet BV een spoor uit de bundel aan sluiten dan gebruik ik een oude wagon met een zoemer op gemonteerd die ik in het betreffende baanvak zet.heb ik de juiste draad dan begint die te zoemen .ik heb een ring leiding lopen onder de baan waar ik stroom/massa van kan aftakken
Dit vind ik een heel goed idee ,goed gereedschap is nodig ,vraagje ,er bestaat toch ook gereedschap voor modelspoor ,speciale schroevendraaiers en dat soort gereedschap ?
MIJN complimenten voor al je items die je brengt ,
groetjes Arend
mijnheer Koen,
Weer een leuk artikel !
Dank U wel.
Overzichtelijk en to the point!
nog een tip als je met giet hars werkt.soms heb je maar weinig nodig om een klein malletje te vullen en de rest giet je dan maar in een malletje dat je ooit nog wel eens nodig gaat hebben .dus eigenlijk verspilling van giet hars .wel zulke kleine potjes heb je gratis voor niks want die plastiek melk potjes (voor juist 1 tas)die zijn daar ideaal voor.effe spoelen en ze zijn bruikbaar voor kleine hoeveelheden .je haalt ze zo bij elke kafee of andere zaak op als je effe vraagt om ze bij te houden .
Bedankt voor de mail zitten weer handige tips bij
Zwarte schroeven zijn geen houtschroeven, maar bestemd voor gipsplaten. Goede houtschoeven hebben zelfs een waslaagje aan de punt en hebben een minder grove spoed, zodat de schroef niet te snel het hout indraait en daardoor het hout niet gaat splijten. En vooral bij uiteinden van de latten altijd voorboren!
Een goed resultaat behoeft ook geen duur gereedschap, maar wel de handigheid van de bouwer. (Verkoop praatjes)
Groetend, Kick